Source

Vlak voor de verkiezingen schetsten we een beeld van de energie- en klimaatambities van de presidentskandidaten Donald Trump en Joe Biden. Waar de eerste vrij beknopt was, presenteerde Biden het Clean Energy Revolution Plan, een strategie waarmee de VS in 2050 klimaatneutraal moet zijn. Maar hoe wil de nieuwe president dit ambitieuze doel behalen? In een tweeluik gaan we op zoek naar het antwoord op deze vraag. Met vandaag deel 2: wat kunnen we op de (zeer) korte termijn verwachten?

Dit artikel verscheen op DuurzaamBedrijfsleven. Bezoek DuurzaamBedrijfsleven.nl voor al het nieuws over innovatie, cleantech en de business case van duurzaam ondernemen. Of volg ons via social media.

Verkiezingen 2021: het overzicht van kieswijzers, stemwijzers, verkiezingsprogramma's, lijsttrekkers en meer.

Het bericht Alle stemwijzers, kieswijzers en partijprogramma’s voor de verkiezingen 2021 verscheen eerst op Duurzaamnieuws.

Terwijl de Republikeinen als vanouds langs de deuren gaan om hun president te promoten, vindt de Democratische campagne in verband met corona vooral online plaats. Over de effectiviteit daarvan zijn de meningen verdeeld.

‘Vier jaar erbij? Waarom geen twaalf?’ Trumps eerste toespraak tijdens de conventie van de Republikeinse Partij toonde hoezeer de Republikeinse Partij een vehikel voor trumpisme is geworden.

Opnieuw hoorden we deze week in een persconferentie van het inmiddels demissionaire kabinet dat de lockdown wordt verlengd. En in plaats van versoepelingen dreigen juist extra maatregelen vanwege de Britse coronamutatie. Ondertussen zijn er inmiddels wel tienduizenden mensen gevaccineerd tegen het virus, en daarmee lijkt het vooruitzicht op een leven na corona toch dichterbij te komen.

Hoe gaat het met de economie, nu de dreiging toeneemt terwijl de uitgang in zicht is?

"Een maand geleden hadden we nog de hoop dat we binnen vijf weken de controle over het virus terug zouden krijgen, en dat is niet gelukt", zegt Ester Barendregt, van RaboResearch. "De economie is afhankelijk van het virus, en met dat virus gaat het nu niet goed."

"De verlenging van de lockdown met drie weken is per definitie niet goed voor de economie", zegt Nora Neuteboom, econoom bij ABN Amro. "Vanuit de gezondheid is het nodig, en het is ook waar dat het voor de economie belangrijk is dat het virus weg is. Maar we moeten toegeven dat als een gedeelte van de economie op slot gaat er economische schade is."

In de grafiek hierboven zie je dat - mede doordat we veel online zijn gaan shoppen - we tijdens deze lockdown over het algemeen wat meer uitgeven dan tijdens de eerste lockdown. Volgens Neuteboom komt dat doordat mensen minder bang zijn voor het virus, maar ook minder bang zijn om geld uit te geven.

"In maart was het onduidelijk hoe diep de crisis zou zijn. Veel mensen dachten: misschien staat mijn baan wel op de tocht. Daarom werden ze ook voorzichtiger met geld uitgeven. Dat zie je traditioneel in alle recessies." Nu de contouren van de crisis duidelijker te zien zijn, weten mensen ook beter hoe groot het risico is dat ze hun baan verliezen. En met zicht op de vaccinaties lijken mensen de hand minder op de knip te houden, zegt Neuteboom.

Maar meer dan in maart, betekent nog steeds een heel stuk minder dan normaal. In de grafiek hierboven kun je zien dat mensen veel geld op spaarrekeningen hebben gestort de afgelopen maanden. "Onvrijwillig spaargeld", noemt Neuteboom dat. "Economen hebben niet eerder gezien dat mensen wel geld hadden, maar het niet konden uitgeven. Daarom is het heel lastig te voorspellen wat mensen met dat geld gaan doen als de economie weer open gaat."

Volgens economische theorieën zullen mensen dat geld uitgeven, omdat het niet bedoeld was om mee te sparen, zegt Neuteboom. "Maar uit de gedragseconomie blijkt dat mensen het heel lastig vinden om in te teren op spaargeld. Of dat ook opgaat in deze situatie, waarin mensen onvrijwillig hebben gespaard, dat gaan we zien. Niemand weet het."

Dat er meer wordt gespaard, betekent niet dat iedereen een buffer heeft opgebouwd. "Deze cijfers vertellen ons niet hoe dat spaargeld onder huishoudens verdeeld is, en welke mensen juist in de financiële problemen zitten", zegt Barendregt. "Dat geldt overigens ook voor bedrijven."

Een aantal verwachte gevolgen van die dip in onze bestedingen blijft vooralsnog uit. Zoals je hierboven kan zien heeft een korte stijging van de werkloosheid niet doorgezet, en zit het aantal faillissementen op het laagste punt in 20 jaar.

"Er zullen bedrijven gaan omvallen", zegt Barendregt. "Dat hangt samen met de steunpakketten en wanneer die worden afgebouwd. Maar ook met de steunpakketten moeten bedrijven een deel zelf bijleggen. Je kunt verwachten dat een deel van hen op een gegeven moment tegen grenzen aan zal lopen."

Faillissementen zullen vooral vallen in de branches die door corona blijvend veranderen, zegt Neuteboom. "We blijven waarschijnlijk meer thuiswerken en online vergaderen, ook als alles weer mag. Dat heeft effect op de zakelijke reisbranche, en bijvoorbeeld bedrijven in de kantoorcatering. Een aantal daarvan gaat het in 2021 waarschijnlijk niet redden."

Op persoonlijk niveau zijn die faillissementen heel erg, zegt Neuteboom. "Maar op de lange termijn is dat gezond. Wat je niet wil is dat er geld en kapitaal in bedrijven blijft zitten die niet rendabel zijn. Dat moet in productieve bedrijven terechtkomen. Faillissementen zorgen daarvoor."

Tijdens de persconferentie afgelopen week zei Rutte dat er extra steunmaatregelen komen voor getroffen sectoren. Dat is nodig om bedrijven te helpen om de periode tot het eind van de pandemie te overbruggen, zegt Barendregt. Maar de vormgeving van die extra steun is volgens haar wel een uitdaging voor beleidsmakers.

"Om winkels tegemoet te komen wordt er bijvoorbeeld gesproken over het vergoeden van onverkochte voorraden, maar dat is lastig te specificeren. De ene winkelier kan z'n voorraden ook na de lockdown nog wel verkopen, terwijl een andere winkelier voorraden heeft die hij over een paar maanden niet meer kwijt kan. Je wil de bedrijven steunen die hulp nodig hebben, maar geen steun geven die onnodig is. Het blijft geld van alle Nederlanders."

Overigens roept deze situatie ook vragen op over ons eigen consumptiegedrag, zegt Barendregt. "Wat zegt het over ons als we normaal gesproken allemaal spullen kopen die we kennelijk in korte tijd al niet meer waardevol vinden? En moeten de steunpakketten dat soort voorraden compenseren? Dat zijn ongemakkelijke vragen."

Barendregt benadrukt dat we met de vaccins zicht hebben op het einde. "Als het virus onder controle is en de steunpakketten zijn afgebouwd, kunnen we zien wat de schade is aan de arbeidsmarkt, aan bedrijven, aan de buffers die huishoudens hebben."

Om die schade te beperken is er volgens Neuteboom een belangrijke rol weggelegd voor de overheid. "Die moet de consumptie en de investeringen stimuleren, maar daar hoor ik heel weinig over." Het groeifonds van 20 miljard euro, dat door Wopke Hoekstra en de inmiddels afgetreden Eric Wiebes is aangekondigd, is volgens Neuteboom te vaag.

"Het is nog steeds heel onduidelijk hoe ze daarmee precies van plan zijn om de investeringen en de consumptie te vergroten. In het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten is die discussie al veel meer op gang gekomen dan hier in Nederland."

Ook de timing van de verkiezingen spelen hierin een rol, denkt Neuteboom. "Niemand wil over de verkiezingen heen regeren, maar we moeten nu al wel nadenken hoe we na maart te werk gaan."

Het kabinet-Rutte III is gevallen vanwege de toeslagenaffaire, waarbij duizenden mensen onterecht als fraudeur werden bestempeld en vaak tienduizenden euro's aan kinderopvang moesten terugbetalen. Wat vinden de slachtoffers van het opstappen van het kabinet?

"Ik zit te huilen achter het stuur, ik ben zo blij", reageert slachtoffer Kristie Rongen. "Dit is zó terecht, het had niet anders gemoeten dan dit." Rongen kreeg een schuld van 92.000 euro en belandde in de schuldhulpverlening. "Ik heb 12 jaar in de ellende gezeten, het ergste voor mij was dat mijn dochtertje daar heel erg aan onderdoor ging. Zij wilde niet meer leven."

Toch vindt ze dat demissionair premier Mark Rutte en demissionair minister Hoekstra van Financiën niet opnieuw verkiesbaar moeten zijn. "Dat zou onrechtvaardig zijn. Ze hebben te veel kapot gemaakt en moeten echt weg, net als Lodewijk Asscher."

Etnisch profileren

Ook Nazmiye Yigit-Karaduman vindt het goed dat het kabinet is opgestapt, maar wil dat demissionair premier Rutte niet meer verkiesbaar is. "Het ontslag is een bekentenis, maar hij heeft niet letterlijk schuld bekend. Nu kan hij gewoon door." Yigit-Karaduman moest in 2013 binnen twee jaar 32.000 euro terugbetalen. Ze moest stoppen met werken om op haar dochter te passen en belandde in een burn-out.

Hoewel Yigit-Karaduman in Nederland is geboren, kwam ze in haar dossier van de Belastingdienst soms tegen dat ze Turkse was. "Er zat ook een racistische tekening in mijn dossier met iemand met grote lippen in een bootje. Het is voor het eerst dat ik me een buitenlander voelde. Daarom heb ik ook mede aangifte gedaan. Het etnisch profileren moet echt stoppen."

Demissionair premier Rutte kondigde aan dat ouders bij wie is vastgesteld dat ze gediscrimineerd zijn, een extra schadevergoeding krijgen. Ook wil hij dat er een staatscommissie komt die onderzoek doet naar discriminatie en racisme door de overheid. Voor Yigit-Karaduman zou zo'n schadevergoeding welkom zijn, maar niet genoeg. "Ik ga geen nee zeggen tegen extra geld, maar het leed is niet in bedragen te schrijven."

Nazan en haar man zijn blij met het aftreden, maar het kan hun leed niet wegnemen.

Jurist en gedupeerde Orlando Kadir, die 600 gezinnen bijstaat, is opgelucht dat het kabinet vertrekt. Maar ook hij zet vraagtekens bij de komende verkiezingen. "Hoe kunnen Rutte en Hoekstra nog lijsttrekker zijn? Voor je achterban is dit niet in alle eenvoud uit te leggen. Het is wrang en het klopt niet. We moeten naar een integer en oprecht kabinet."

Kadir denkt dat bij zo'n 95 procent van de gezinnen nog steeds problemen spelen als gevolg van het schandaal. "Ik heb gisteravond nog tot laat gewerkt om een uithuiszetting te voorkomen. Een ander gezin had jarenlang geen brood voor kinderen, of ziektekosten konden niet worden betaald. Dat speelt allemaal nog steeds."

Gedupeerde Tamara Hardenbol en haar toenmalige man kregen in 2013 te horen dat ze 18.000 euro moesten terugbetalen. Binnen twee jaar moest ze 900 euro per maand terugbetalen, omdat er anders beslag op haar loon zou worden gelegd.

"Ik sta dubbel in het aftreden van het kabinet", geeft zij als reactie. "Áls een kabinet zou moeten vallen dan is het wel hierover. Maar we zitten ook in een coronacrisis, dus de vraag is wat wijsheid is. Het geeft wel erkenning voor wat er is gebeurd, dus uiteindelijk is het goed dat het kabinet valt."

Advocate Eva Gonzáles Pérez ziet ook bij haar 40 cliënten een gemengd beeld. "Sommigen zien het als een vorm van gerechtigheid, maar de meesten willen brede compensatie, financieel en ook moreel", zegt zij. "Ik heb cliënten die verdrietig zijn, anderen zijn boos. Het hangt af van waar ze in de rouwcurve zitten."

Zelf bekijkt ze het aftreden van het kabinet vooral juridisch. "Ik focus mij op de slachtoffers en zij hebben niks aan het aftreden van het kabinet: het gaat uiteindelijk om degene die feitelijk hebben gehandeld. De politieke verantwoordelijkheid is wat anders dan de feitelijke verantwoordelijkheid. Er zijn nog vijfhonderd vragen van de Tweede Kamer te beantwoorden."

30.000 euro voor gedupeerden

In december vorig jaar maakte staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) bekend dat alle gedupeerde ouders binnen vier maanden 30.000 euro belastingvrij krijgen uitgekeerd, zodat ze snel wat van de compensatie zien.

Het demissionair kabinet wil eind deze maand de eerste betalingen doen. De meeste gedupeerden hebben dus nog niets gekregen. Sommige ouders zijn wel al individueel gecompenseerd, zoals Kristie Rongen. "Het is voor mij nog altijd onduidelijk of ik recht heb op die die 30.000 euro, of dat ik dat al gekregen heb. Maar het is hoe dan ook een schijntje voor al het leed dat ik heb gelegen."

Zelfs na driekwart jaar coronacrisis blijft de huizenmarkt oververhit. De verkoopprijs van een gemiddeld huis klom eind 2020 naar 365.000 euro. Dat is 11,6 procent meer dan een jaar eerder, blijkt uit cijfers van makelaarsvereniging NVM, die spreekt van een ongekend harde stijging.

De prijzen zijn het hardst gestegen in Hardenberg en Zutphen. Daar werden huizen ruim een vijfde duurder. Het past volgens de makelaars bij een trend dat meer en meer mensen vanuit de Randstad naar het oosten trekken. De Randstedelingen kochten in de oostelijke provincies vaak veel grotere huizen dan ze achterlieten. "Dit kan duiden op het toegenomen belang van woonoppervlakte in thuiswerk- en coronatijd", zegt de NVM.

In Amsterdam stegen de prijzen het minst hard. Volgens de NVM is de sterkste stijging er daar wel uit. Bovendien kwamen er door de coronacrisis minder expats naar Amsterdam waardoor er minder vraag was. Toch betaalden kopers ook daar nog altijd 3,4 procent meer voor huis dan een jaar eerder.

'Woningmarkt schreeuwt om actie'

De stijgingen zijn het gevolg van flinke schaarste op de huizenmarkt. Kopers hebben gemiddeld maar keus uit twee huizen. "Nooit eerder kende Nederland een krappere bestaande koopwoningmarkt", zegt de NVM. Midden november stonden er zo'n 25.500 woningen te koop door heel Nederland, bijna een derde minder dan een jaar eerder.

De hoge prijzen lijken kopers voorlopig nog niet af te schrikken. In coronajaar 2020 werden er door NVM-makelaars zo'n 5000 huizen meer verkocht dan in 2019. De NVM-makelaars hebben zo'n 65 procent van de markt in handen.

Toch ziet NVM ook dat mensen buiten de boot vallen. "Bijna alle politieke partijen hebben nu gelukkig veel aandacht voor dit maatschappelijke vraagstuk en het probleem erkend in hun verkiezingsprogramma's", zegt NVM-voorzitter Onno Hoes. "Goede voornemens zijn het begin, maar de woningmarkt schreeuwt om actie. We hebben écht een substantiële toename van het aantal woningen nodig, zodat ze betaalbaar blijven en mensen een passende woning kunnen betrekken."

Pessimistisch over nieuwbouw

Wat betreft nieuwbouw zijn de doelstellingen voor 2020 gehaald, maar voor komend jaar verwacht de NVM een terugval. Nieuwbouw is de belangrijkste troef om het aanbod van woningen te vergroten. "De negatieve effecten van corona zijn later voelbaar in de bouwsector", zegt Hoes. Ook is de besluitvorming volgens Hoes minder snel nu ambtenaren en ontwikkelaars thuiswerken.

Door de aanhoudende krapte en lage rente verwacht de NVM komend jaar een prijsstijging van tussen de 4 en 6 procent, ook al is het volgens Hoes moeilijk om voorspellingen te doen. "We denken weleens dat het heel goed zou kunnen dat mensen wat terughoudender worden, maar als we dan makelaars bellen horen we dat de agenda vol zit."

De slogan 'Laat je poesje knippen voor ze begint te wippen' van dierenrechtenorganisatie Gaia is verkozen tot slechtste slogan van 2020. De slagzin van de Belgische organisatie kreeg bijna een kwart (2060) van de 9104 uitgebrachte stemmen op Sloganverkiezing.nl. Op ruime afstand volgt 'O my goot' van een dakgootspecialist uit Keijenborg in Gelderland op plek twee. 'Geef elkaar tijdens het winkelen de pruimte' van Lidl eindigde op drie.

De dierenrechtenorganisatie gebruikt zijn slogan om aandacht te vragen voor sterilisatie van poezen. Dit jaar begon Gaia daarvoor een campagne op Vlaamse radiozenders. Volgens directeur Ann de Greef was dat hard nodig, "aangezien katten kweken als konijnen die jaarlijks maximaal 1,4 miljoen kittens extra voortbrengen".

Voor katers bedacht de organisatie een andere slogan: 'Knippen die ballen, dan pas knallen'.

"Voor ons gaat het natuurlijk om zoveel mogelijk aandacht voor de dingen die wij doen voor de dieren", zei De Greef tijdens de online bekendmaking. "Het lijkt een ludieke slogan, en dat is het natuurlijk ook, maar daarachter gaat heel veel dierenleed schuil. Voor ons gaat het erom de aandacht te vestigen op een ernstig probleem, op een ludieke manier. En ik denk dat we daarin geslaagd zijn." Volgens haar heeft de actie ook echt effect, en laten meer mensen hun kat steriliseren.

The best worst of the world

Andere kanshebbers dit jaar waren onder meer 'Liefde maakt blind, maar je neus ruikt nog steeds een wind' van Rennie, 'De groenspecialist in hart en tuinieren' van een bomen-webwinkel en 'The best worst of the world' van een worstenfabrikant.

Vorig jaar won de slogan 'Onze vis smaakt als de tongzoen van een zeemeermin' van een viszaak in Arnhem, in 2018 ging de prijs naar de slagzin 'We doen wel vrouwen maar knippen ze niet' van een kapperszaak.

Als de PvdA-leden ermee instemmen, maakt Lilianne Ploumen haar kwartet compleet van sociaaldemocratische topfuncties. In chronologische volgorde: partijvoorzitter, minister voor Ontwikkelingssamenwerking, Tweede Kamerlid en dus naar alle waarschijnlijkheid lijsttrekker en partijleider.

Het had op allerlei manieren anders kunnen lopen - politieke loopbanen verlopen vaak onvoorspelbaar - en bij Ploumen had zelfs de partij een andere kunnen zijn. Voordat ze zich in 2003 aansloot bij de PvdA, was ze lid van GroenLinks.

Armoede en sociale ongelijkheid wonnen het van de groene thema's. Dat is ook terug te zien in haar niet-politieke loopbaan. Ploumen werkte na een studie maatschappijgeschiedenis onder meer voor de hulporganisaties Foster Parents Plan, Mama Cash en Cordaid.

Melkboer

Nu, als kandidaat-lijstrekker, zegt ze dat ze wil opkomen voor mensen die zich minder voelen dan een ander. "Als de overheid zich tegen je keert. Als je niet serieus wordt genomen omdat je een vrouw bent. Als je niet gehoord wordt."

Want je minder voelen, is onnodig. Dat heeft de dochter van een Maastrichtse melkboer van huis uit meegekregen. "Je meer dan een ander voelen ook, trouwens", voegde ze daaraan toe tijdens de perspresentatie in een theater bij haar om de hoek in Amsterdam-Osdorp.

Ploumen wil 'veranderen wat niet deugt', zei ze tijdens de presentatie:

Al na vier jaar lidmaatschap nam haar PvdA-carrière een vlucht. In zes rondes won Ploumen in 2007 de voorzittersverkiezing van partijprominent Jan Pronk. Partijvoorzitters staan doorgaans weinig in de schijnwerpers, maar wat velen is bijgebleven, is het zetje dat ze als voorzitter gaf aan partijleider Job Cohen.

In het staartje van haar voorzitterschap gaf Ploumen in een interview met de Volkskrant een aanzet voor het vertrek van de toenmalig fractievoorzitter, die geen hoge ogen gooide. "Er zit veel meer in de partij dan hij er nu uithaalt", zei ze onder meer. Een paar maanden daarna vertrok Cohen, die later de kritiek van zijn voorzitter een dieptepunt noemde.

Superploumen

Ploumens volgende functie was minister voor Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet Rutte II. In die rol verwierf ze internationaal faam met de oprichting van She Decides. Daarmee sprong ze op de bres voor seksuele voorlichting en veilige abortus in ontwikkelingslanden.

Het baarde opzien dat Ploumen het initiatief startte omdat de Amerikaanse president Trump de financiering beëindigde van organisaties die vrouwen helpen bij abortus. En dat er uiteindelijk bijna 400 miljoen euro binnengehaald werd.

In het tv-programma Zondag met Lubach leverde She Decides de toenmalig minister de bijnaam Superploumen op, met bijbehorende cartoon:

Het was niet allemaal hosanna, Ploumen kreeg als minister ook kritiek. Onder meer toen er een rapport verscheen waarin stond het effect van het geld dat ze aan ontwikkelingssamenwerking besteedde niet meetbaar was. Als antwoord nam ze twee dozen vol rapportages en evaluaties mee naar een Kamerdebat.

Na haar ministerschap werd Ploumen Kamerlid, al was dat nog kantje boord. Ze kwam de Kamer in met voorkeurstemmen. Nummer 10 staan op de lijst bleek niet genoeg omdat de PvdA-fractie bij de verkiezingen in 2017 werd gekortwiekt, van 38 naar 9 zetels.

Een klap

In de Tweede Kamer had ze de portefeuilles buitenlandse zaken en zorg. De afgelopen jaren maakte Ploumen zich onder meer sterk voor de terugkeer van de pil in het basispakket en voor keuzehulp voor zwangere vrouwen. Ook was ze vicevoorzitter van de PvdA-fractie.

Dat kan je zien als voorsorteren op het fractievoorzitterschap. De titel van haar pas verschenen autobiografie De deur naar de macht suggereert helemaal dat ze het leiderschap ambieerde.

Overigens was het naar eigen zeggen niet haar plan om nu leider van de PvdA te worden. Ze noemde het vertrek van Asscher vorige week een klap waar ze ontdaan van was en sprak vandaag over een "paar hele rare dagen" die ze achter de rug heeft. "Ik moest mij afvragen, ben ik er klaar voor?"

Haar antwoord luidt 'ja' en als het partijcongres dat komende weekend ook zegt, wordt de 58-jarige Ploumen de eerste vrouwelijke partijleider van de sociaaldemocraten. En als het even kan, wordt ze ook nog de eerste vrouwelijk premier van Nederland, zei ze vandaag. "Elke lijsttrekker moet het Torentje ambiëren."

Of het zo ver komt, is wel sterk de vraag. Over twee maanden zijn de verkiezingen en de PvdA staat op dit moment tussen de tien en twaalf zetels in de Peilingwijzer. Mocht het toch zo ver komen, dan moet er wel nog minstens één andere linkse partij meedoen in het kabinet. Voorbeschouwend op de formatie noemde Ploumen het vandaag ondenkbaar dat de PvdA als enige linkse partij in een kabinet zou gaan zitten.

Lilianne Ploumen wordt als het aan het PvdA-bestuur ligt de nieuwe lijsttrekker bij de Tweede Kamerverkiezingen. Zaterdag houdt de partij een digitaal congres om de lijst, inclusief lijsttrekker, definitief vast te stellen.

Ploumen wordt dan de opvolger van Lodewijk Asscher, die vorige week terugtrad vanwege zijn rol in de toeslagenaffaire. "Ik heb een paar rare dagen achter de rug", zei ze op de perspresentatie in Amsterdam. "Ik moest mij afvragen, ben ik er klaar voor? Ja, zeg ik vandaag."

Op de perspresentatie vertelde Ploumen waarom ze lijsttrekker van de PvdA wil worden:

De kandidaat-lijstrekker zei dat ze wil opkomen voor mensen die zich minder voelen dan een ander. "Als je niet serieus wordt genomen omdat je een vrouw bent. Als je niet gehoord wordt."

Alvast voorbeschouwend op de formatie na de verkiezingen noemde Ploumen het "ondenkbaar" dat de PvdA in een kabinet zou gaan zonder andere linkse partij. Asscher had iets dergelijks eerder ook afgesproken met GroenLinks-leider Klaver.

Minister en voorzitter

Ploumen stond als nummer 3 op de lijst en trad de afgelopen dagen al op als waarnemend fractievoorzitter. Daarvoor was ze vice-fractievoorzitter.

De 58-jarige Ploumen heeft ruime ervaring in Den Haag. In kabinet Rutte II was ze minister voor Ontwikkelingssamenwerking. In die rol verwierf ze internationaal enige faam door de oprichting van She Decides. Daarmee zamelde ze geld in voor seksuele voorlichting en veilige abortus in ontwikkelingslanden. Ze startte dat initiatief toen president Trump de financiering beëindigde van organisaties die vrouwen helpen bij abortus.

Ploumen kwam na haar ministerschap in de Kamer met voorkeurstemmen. Ze stond bij de verkiezingen van 2017 op plaats 10 van de PvdA-lijst, terwijl de partij negen zetels haalde. Van 2007 tot en met 2012 was Ploumen voorzitter van de PvdA.

Als het lijsttrekkerschap van Ploumen komend weekend definitief wordt, is ze de eerste vrouwelijke partijleider van de sociaaldemocraten.

Vorige week noemde Ploumen het vertrek van Asscher een klap:

Om de woningnood aan te pakken moet er een nieuwe stad in Nederland worden gebouwd voor 100.000 tot 150.000 inwoners. Dat staat in het verkiezingsprogramma van JA21, de partij die is opgericht door de opgestapte Forum voor Democratie-politici Joost Eerdmans en Annabel Nanninga.

Het moet een groene stad worden, met veel laagbouw, waar vooral starters, jonge gezinnen met kinderen en ouderen een plek kunnen vinden in betaalbare woningen. Waar de stad moet komen, vermeldt de partij niet.

JA21 is naar eigen zeggen een conservatief-liberale partij. Dat uit zich in de wens voor een kleinere overheid en lagere belastingen. De belastingvrije voet in de inkomstenbelasting moet omhoog en nabestaanden moeten minder erfbelasting gaan betalen. Ook de btw moet omlaag, vindt JA21.

Regering over rechts

Volgens lijsttrekker Eerdmans gaat zijn partij een regering over rechts mogelijk maken. Met partijen als de PVV en Forum lukt dat volgens hem niet. "Dat komt door de coalitiepolitiek, waarbij alles rechts van de VVD buiten de boot valt omdat ze worden uitgesloten of te radicaal zijn."

In tegenstelling tot de partij waar ze opstapten, willen Eerdmans en Nanninga niet aansturen op een nexit, een vertrek van Nederland uit de Europese Unie. Wel moet er een volksraadpleging komen over de toekomst van de euro. De EU moet een "wat lossere gemeenschap van Europese staten" worden en niet verder uitbreiden.

Abortusgrens te rigoureus

Opvallend is ook dat JA21 een maatschappelijk debat wil houden over de 24 weken-grens die geldt voor het uitvoeren van een abortus. Nederland is een van de weinige landen waar een zwangerschap, ook om niet-medische redenen, nog zo laat kan worden afgebroken.

In het verkiezingsprogramma staat dat zo'n late abortus vaak complicaties oplevert. "Omdat de medische mogelijkheden steeds verder toenemen en de kans op levensvatbaarheid van het ongeboren kind ook, vinden wij het te rigoureus om 24 weken voor alle gevallen te hanteren."

JA21 wil late abortus alleen toestaan bij een medische indicatie, zoals gevaar voor het leven van de moeder of een ernstige handicap bij de baby. Bij een andere aanleiding, zoals een verbroken relatie of geldproblemen, zou het verboden moeten zijn. Dat sluit ook aan bij de praktijk in sommige ons omringende landen, zo is de redenering.

Aanpassen aan klimaatverandering

Nederland moet niet langer vruchteloos strijden tegen de klimaatverandering, maar zich aanpassen aan de stijgende temperaturen, vindt JA21. We kunnen het geld beter uitgeven aan het verhogen van dijken en het inspelen op droogte en hitte.

Windmolens en zonneparken die er nu al zijn mogen blijven, maar moeten gesloopt worden als hun economische levensduur erop zit. Op de snelweg moet weer 130 gereden kunnen worden en de kolencentrales hoeven niet gesloten te worden.

Regels voor minaretten

JA21 wil strikte quota voor het toelaten van asielzoekers, waarbij het uitgangspunt altijd is dat ze weer teruggaan naar hun land. Illegaliteit wordt strafbaar. De vrijheid van onderwijs blijft bestaan, maar islamitisch onderwijs vormt daarop een uitzondering. Ook wil de partij regels voor het aantal minaretten en de hoogte van deze torens bij moskeeën.

JA21 staat in de meest recente Peilingwijzer op 0 tot 3 zetels. Eerdmans is lijsttrekker. Annabel Nanninga staat als lijstduwer op de lijst, maar zal haar zetel niet innemen als ze gekozen wordt, zo liet ze onlangs weten.

Wopke Hoekstra, demissionair minister van Financiën, is zoals verwacht gekozen tot lijsttrekker van het CDA. Ruim 95 procent van de leden die hun stem uitbrachten, koos voor Hoekstra, is bekendgemaakt op het digitale verkiezingscongres van de partij. Hij was de enige kandidaat, nadat Hugo de Jonge zich vorige maand had teruggetrokken als lijsttrekker.

Hoekstra zei "zeer vereerd' te zijn door de uitverkiezing. Hij wil zich vooral gaan inzetten voor mensen "in het spitsuur van hun leven", jonge gezinnen met kinderen. Hij wil er onder meer voor zorgen dat die makkelijker gebruik kunnen maken van kinderopvang.

Partijvoorzitter Rutger Ploum noemde Hoekstra "een echte leider" en "strategisch scherp". "Je bent een denker, een vechter, je hebt een winnaarsmentaliteit", sprak hij tot Hoekstra.

Ook het verkiezingsprogramma en de rest van de lijst werden door de leden bekrachtigd. De zittende Kamerleden Pieter Omtzigt en Anne Kuik staan op 2 en 3.

Tegen vuurwerkverbod

Het congres stemde met een kleine meerderheid van 51 procent tegen een voorstel om consumentenvuurwerk helemaal te verbieden. Daarmee gaan de leden in tegen de oproep van CDA-burgemeesters als Bruls (Nijmegen) en Buma (Leeuwarden). Zij pleiten juist wel voor een algemeen vuurwerkverbod.

Het was de bedoeling dat de CDA-lijst en het verkiezingsprogramma vorige week zaterdag al bekrachtigd zouden worden, maar toen waren er technische problemen met het digitaal stemmen. Het congres werd toen afgebroken, en vandaag dus afgemaakt.

Grondbeginselen van de rechtsstaat die geschonden werden en ouders die ongekend onrecht werd aangedaan. De conclusies van de parlementaire onderzoekscommissie logen er december vorig jaar niet om.

Vandaag, vier weken later, treedt het kabinet af. "Het is verschrikkelijk misgegaan", aldus premier Rutte. De politiek moet volgens Rutte nu gaan werken aan veranderingen van de systemen én de informatievoorziening om te zorgen dat "zoiets nooit meer kan gebeuren". Een terugblik van hoe het wel gebeurde.

Het is de zomer van 2019 en CDA-Kamerlid Omtzigt is het helemaal zat. Al tijden bijt hij zich vast in wat hij ziet als een van de ernstigste misstanden binnen de overheid: ouders die toeslagen aanvragen en onterecht als fraudeurs zijn aangemerkt.

Onthullingen van Trouw en RTL Nieuws hebben de zaak aan het rollen gebracht. Ouders worden op vreemde gronden keihard aangepakt, komen in geldproblemen, verliezen hun baan of belanden in een echtscheiding. "Dit kan toch niet waar zijn?", denkt Omtzigt. Maar wat hij ook doet of vraagt, hij komt geen stap verder. Dossiers worden niet openbaar, vragen niet beantwoord. Premier Rutte moet zich met de kwestie gaan bemoeien, vindt hij, om zo snel mogelijk een einde aan de ellende te maken.

Een jaar later. Staatssecretaris Snel is opgestapt en twee opvolgers (Van Huffelen en Vijlbrief) zijn aangesteld om orde op zaken te stellen. Maar de chaos is nog allerminst opgelost. De commissie-Donner heeft in maart geoordeeld dat er ruimhartig gecompenseerd moet worden. "Ouders hadden geen enkele kans om te ontsnappen", oordeelt Donner. Maar na een reeks Kamerdebatten en toezeggingen is een oplossing nog steeds nauwelijks in zicht. Ook komen door Kamerleden gevraagde stukken maar niet boven tafel.

Het is juni 2020, de Kamer behandelt een compensatiewet. Na twee dagen debatteren blijkt 's avonds laat dat opnieuw een memo is achtergehouden en niet naar de commissie-Donner is gegaan die de zaak onderzocht. Zowel Omtzigt als SP-Kamerlid Leijten, die zich eveneens al jaren inzet om de waarheid boven tafel te krijgen, ontploft. Leijten zegt dat haar "schoenen uitvallen", Omtzigt zegt "witheet" te zijn. "Wat voor werk ben ik aan het doen? Moet ik detective worden?", vraagt hij zich hardop af. Hoe kunnen Kamerleden hun werk doen als stukken worden achtergehouden of informatie wordt weggelakt? Ook de Kamervoorzitter beseft hoe pijnlijk het is.

Kijk hier de video van het pijnlijke moment in de Kamer in juni 2020.

Nog een paar maanden later: 17 december 2020. Ministers, ambtenaren, de Tweede Kamer en zelfs rechters krijgen ervan langs in het snoeiharde rapport van de Kamercommissie, die een paar weken lang verhoren afnam om in kaart te brengen wat er nu misging. Tijdens die verhoren zeggen ambtenaren en ministers "buikpijn" van dingen gehad te hebben, het vaak ook "hard" gevonden te hebben. Dat het 'alles-of-nietsbeleid' was dat voor de terugvorderingen had gezorgd. Ambtenaren van Financiën wezen naar Sociale Zaken en vice versa. Maar wie was uiteindelijk schuldig? De commissie oordeelt dat alle onderdelen van de staat bij zichzelf te rade moeten gaan. Ouders is "ongekend onrecht" aangedaan, en de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden.

Ouders durven er nauwelijks meer op te hopen dat ze gecompenseerd worden. Een paar dagen na het verschijnen van het rapport maakt staatssecretaris Van Huffelen bekend dat de gedupeerden allemaal in elk geval 30.000 euro krijgen.

De Kamercommissie oordeelt snoeihard en spreekt van ongekend onrecht.

Na diverse Catshuisoverleggen komt het kabinet vandaag met de conclusie dat voor alles wat er gebeurd is maar één passend antwoord bestaat: collectief aftreden. Waren er eerder deze week nog intern verschillende opvattingen over hoe verder, zeker na de verklaring van PvdA-leider Asscher gisteren leek er geen andere uitkomst meer mogelijk. Nog steeds zijn lang niet alle ouders gecompenseerd, maar daar wil het demissionaire kabinet mee verder.

Andere wapenfeiten Rutte III

Het derde kabinet van Rutte zal ook de geschiedenisboeken ingaan als het kabinet dat het raadgevend referendum afschafte en het generaal pardon verruimde. Een kabinet dat een einde maakte aan de gaswinning in Groningen, excuses maakte voor hoe mensen decennialang de dupe werden van die gaswinningen, en een begin maakte met de schadevergoedingen. Een kabinet dat regeerde in de periode dat de aanval op het Iraakse Hawija aan het licht kwam, waarbij zeventig burgerdoden vielen en waar nog een onderzoek naar loopt.

Een kabinet ook dat een klimaatakkoord sloot met een groot aantal maatschappelijke organisaties, na jaren van moeizame onderhandelingen een pensioenakkoord bereikte met bonden en werkgevers, en dat zich door de stikstof- en PFAS-problematiek worstelde. De maximumsnelheid op snelwegen omlaag bracht en uitkoopregelingen voor boeren opstartte, maar nog niet met definitieve oplossingen was gekomen toen de coronacrisis ineens daar was.

Rutte III moest gaan crisisbesturen en deed met harde lockdownmaatregelen het land op slot. Het kabinet investeerde miljarden om bedrijven, zelfstandigen en KLM op de been te houden. Het moest alles op alles zetten om een zwart scenario in de ziekenhuizen te voorkomen. En ondertussen kreeg het veel kritiek op een corona-app die niet van de grond kwam, testbeleid dat langzaam op gang kwam en een vaccinatiestrategie die in landen om ons heen voortvarender leek. Premier Rutte deed deze week nog een oproep aan partijen in de Kamer om een avondklok, als uiterste noodmaatregel tegen het coronavirus, niet te blokkeren.

Bovenal wordt Ruttes derde kabinet nu toch het kabinet dat verantwoordelijkheid neemt voor fouten -ook begaan onder eerdere kabinetten- tegen burgers die onterecht als fraudeurs in de hoek werden gezet en waardoor veel financiële en psychische problemen zijn veroorzaakt.

Waar Asscher gisteren wél helemaal opstapte, en Wiebes vandaag, heeft Rutte niet overwogen om op te stappen als lijsttrekker. Dat is in eerste instantie aan de partij, daar heeft hij vertrouwen in, en dan aan de kiezer, zegt Rutte.

Politiek verslaggever Wilma Borgman denkt dat de stap van vandaag de meest zekere manier was voor Rutte om als lijsttrekker van de VVD nog een keer voor het premierschap te gaan. "Hij is tot de conclusie gekomen dat nu een groot gebaar maken de enige optie is. Hij kan dan in de verkiezingscampagne zeggen dat hij erkent dat er grote fouten zijn gemaakt en dat hij daar verantwoordelijkheid voor heeft genomen. Als het kabinet was blijven zitten, hadden ze het verwijt gekregen 'plucheplakkers' te zijn. Rutte gaat nu als demissionair premier naar de kiezers om opnieuw vertrouwen te vragen, Als hij weer de grootste wordt kan hij met een sterker mandaat opnieuw aan een aantal jaar leiderschap beginnen."

Oppositiepartij PVV heeft de kandidatenlijst gepresenteerd voor de Tweede Kamerverkiezingen. Alle huidige PVV-Kamerleden willen terug en staan op een verkiesbare plaats.

In de top-20 staan op één na de huidige Kamerleden. Alleen Marjolein Faber, de nummer 18, zit nu nog niet in de Tweede Kamer. Zij is als fractievoorzitter het PVV-gezicht in de Eerste Kamer.

Continuïteit

PVV-leider Wilders spreekt over een "lijst vol kwaliteit en continuïteit, aangevuld met nieuw talent". Op nummer 2 staat opnieuw Fleur Agema, al jaren in de Tweede Kamer woordvoerder volksgezondheid.

PVV-leider Wilders: "Ik heb er veel zin in om samen met dit enthousiaste team het onversneden PVV-geluid steeds luider te laten klinken.

Hier staat de volledige lijst tot nummer 50.

Het is voorbij voor Trump op Twitter: het account van de Amerikaanse president is voorgoed van het sociale medium verbannen. Nogal een moment, want Twitter was niet zomaar een sociaal medium voor Trump. Hij gebruikte zijn account onder meer om kritiek te leveren, beleid te testen, mensen te ontslaan en te dreigen.

De president gebruikte Twitter ruim tien jaar. Met bijna 90 miljoen volgers viel hij net buiten de top-5 van populairste accounts. "Twitter was zijn meest belangrijke spreekbuis", zegt Amerika-kenner Markha Valenta. "Twitter heeft voor Trump een wezenlijke rol gespeeld in het omzeilen van de bestaande media en het direct toespreken van zijn achterban. Door dit sociale medium ontwikkelden zijn volgers een persoonlijke verhouding met hem, die normaal niet mogelijk was geweest."

Ook kon hij op het medium proefballonnen en beleidsstandpunten lanceren. "Als hij dan veel reacties kreeg, wist hij dat hij iets goeds te pakken had." Vervolgens ontwikkelde hij daar dan een campagne omheen in de 'echte wereld', zegt de Amerika-kenner.

Covfefe

Het afgelopen decennium heeft Trump ruim 57.000 tweets verstuurd, gemiddeld zo'n 15 per dag. De tweet die de meeste grappen opleverde, was die uit 2017 waardoor #covfefe trending werd. Waarschijnlijk wilde de president het woord press coverage typen, maar binnen de kortste keren stonden sociale media al vol met grappen: "Is Trump tijdens het twitteren in slaap gevallen?"

Ook waren na een paar uur al alle domeinnamen met 'covfefe' erin uitverkocht en kocht iemand een nummerbord met het woord erop.

De tweet in oktober waarin bekend werd gemaakt dat Trump en zijn vrouw Melania positief waren getest op corona, is zijn meest gelikete én gedeelde tweet. De president verdween vanwege zijn besmetting 14 uur lang van Twitter, wat de speculaties voedde dat het niet goed met hem ging. Uiteindelijk maakte hij na die Twitter-stilte duidelijk dat er geen vuiltje aan de lucht was, en zei hij dat hij "zich beter voelde dan twintig jaar geleden".

Veel onrust ontstond er over een tweet in mei van Trump over ongeregeldheden in Minneapolis vanwege de dood van de zwarte Amerikaan George Floyd.

Trump zei in die tweet "when the looting starts, the shooting starts". Hij gebruikte daarmee dezelfde woorden als Walter Headley, een politiechef in Miami in 1967, die meermaals in opspraak raakte vanwege zijn gedrag tegen de zwarte gemeenschap. Er kwam veel kritiek op die tweet en op het besluit van Twitter en Facebook om het bericht niet te verwijderen. Twitter verborg de tweet overigens wel.

Ook andere onderwerpen gingen viral. Zoals een naar eigen zeggen gephotoshopte foto en een echte gephotoshopte foto van Trump (op het lichaam van filmpersonage Rocky Balboa), een ontslag en de muur tussen Mexico en de VS.

Ook uitte Trump over veel dingen twijfels, zoals over het feit dat zijn voorganger Barack Obama in de VS is geboren. "Dit was een van de eerste politieke proefballonnen van Trump op Twitter. Toen hij hier veel reacties op kreeg, besloot hij vol te houden dat Obama niet legitiem was als president", zegt Valenta. "Zo is hij politiek echt zichtbaar geworden."

Trump heeft inmiddels erkend dat Obama geboren is in de VS.

En een situatie die bijna escaleerde in 2017, na opmerkingen van de Noord-Koreaanse minister van Buitenlandse Zaken over raketten die het vasteland van de VS konden bereiken. Trump reageerde daarop met een tweet waarin hij leider Kim Jong-un 'kleine raketman' noemde en Noord-Korea bedreigde.

Trump werd afgelopen woensdag al 12 uur verbannen omdat hij in zijn tweets niet voldoende afstand nam van de gewelddadige meute die het Amerikaanse Congres binnenstormde. Daarna ging Trump toch door met twitteren. Hij schreef onder meer dat hij niet naar de inauguratie van Biden zou gaan en roemde zijn aanhangers. Dat was voor Twitter de druppel: het bedrijf besloot Trump te verbannen vanwege "het risico op verdere aanzet tot geweld".

Trump gebruikt ook nog @POTUS, het officiële account van de president. Maar er is een kleine kans dat hij via dat account ooit nog kan twitteren, zegt NOS-techredacteur Joost Schellevis.

Mede door tweets van Trump kwam er een steeds bredere oproep aan Twitter om onjuiste tweets te verwijderen of van een waarschuwing te voorzien.

"Bij de presidentsverkiezingen van 2016 konden onwaarheden vrijwel zonder problemen de ronde doen", zegt Schellevis. "Dat moest anders, vond ook Twitter zelf." Veel van Trumps tweets werden van een waarschuwing voorzien, bijvoorbeeld omdat ze misleidend waren over de uitkomst van de verkiezingen.

Naar Parler?

Trump zal sowieso een andere manier vinden om zijn standpunten met de buitenwereld te communiceren. Hij zal eerst een ander sociaal medium zoeken, verwacht Valenta. Een Twitter-alternatief is Parler, dat vooral populair is onder rechtse gebruikers en ook onder druk staat. "Maar als dat niet lukt, verbaast het me niet als hij een eigen mediakanaal opzet. Zolang hij maar zijn eigen boodschap naar buiten kan brengen."

Of hij maakt een nieuw, geheim account aan. Twitteraars hebben al genoeg ideeën:

Hij kan nog altijd op het account van Melania inloggen, suggereren anderen:

Twitter heeft Donald Trump voorgoed van het sociale medium verbannen. Het bedrijf heeft daartoe besloten vanwege "het risico op verdere aanzet tot geweld", zo staat in een toelichting.

Woensdag werd Trump al 12 uur verbannen van zijn meest geliefde sociale medium omdat hij in zijn tweets niet genoeg afstand nam van de gewelddadige meute die het Amerikaanse Congres binnenviel. Dat werd door Twitter gezien als een schending van de voorwaarden en Trump werd pas weer toegelaten toen hij die tweets verwijderd had.

Twee nieuwe tweets brachten @realDonaldTrump de afgelopen dag opnieuw in de problemen. In de ene zei hij dat hij niet naar de inauguratie zou komen, in de andere roemde hij zijn aanhangers. De combinatie van die berichten ging Twitter te ver, zeker in het licht van de eerdere ongeregeldheden.

Amerikaanse Patriotten

"De 75.000.000 fantastische Amerikaanse Patriotten die op mij hebben gestemd, AMERIKA EERST en MAAK AMERIKA WEER GROOTS, zullen een ENORME STEM houden tot ver in de toekomst", twitterde Trump. "Ze zullen niet worden geminacht of onheus behandeld, op welke manier dan ook!!!"

Zijn afwezigheid bij de inauguratie bewijst volgens Twitter dat Trump helemaal niet van plan is mee te werken aan een soepele overgang naar de nieuwe regering, zoals hij beloofde. Bovendien zou dat aanhangers het signaal kunnen geven dat de ceremonie een doelwit is, omdat Trump er toch niet is.

"Hij blijft de mensen die denken dat hij de verkiezing heeft gewonnen steunen, versterken en beschermen", concludeert Twitter. "Dat hij sommige aanhangers omschrijft als Amerikaanse Patriotten wordt gezien als steun voor de gewelddadigheden in het Capitool."

Twitter benadrukt dat de boodschappen van Trump op Twitter en daarbuiten ook door anderen gezien worden als steun voor de menigte die het Congresgebouw binnendrong. Zo zou er al worden opgeroepen 17 januari opnieuw het Capitool en andere regeringsgebouwen over te nemen.

Trump wil nieuw platform

Een uur na zijn verbanning reageerde Trump via het officiële Twitteraccount van de Amerikaanse president, @POTUS. "Samen met de Democraten en radicaal-links wil Twitter mij de mond snoeren - en de 75 miljoen patriotten die op mij gestemd hebben."

Hij voegde eraan toe dat hij in de nabije toekomst een eigen platform wil oprichten, omdat op Twitter "de vreselijkste mensen ter wereld vrijuit hun mening kunnen verkondigen". "Stay tuned!"

Deze vier tweets werden prompt door Twitter verwijderd.

Zijn zoon Donald jr. noemt de sancties "totaal gestoord". "We leven in Orwells 1984. Vrije meningsuiting bestaat niet meer in de VS. De grote techbedrijven hebben het om zeep geholpen en er blijft alleen iets over voor een paar uitverkorenen."

Hij wijst erop dat dictatoriale regimes als Iran nog wel worden toegelaten op het sociale medium. "Mao zou trots zijn."

Publiek figuur

Donald Trump maakte al een decennium gebruik van Twitter om zonder tussenkomst van de pers zijn publiek te bereiken. Met zijn ruim 88 miljoen volgers viel hij net buiten de top-5 van populairste accounts (Cristiano Ronaldo, Rihanna, Katy Perry, Justin Bieber en Barack Obama).

Lange tijd had Twitter president Trump meer armslag gegeven dan gewone burgers, omdat zijn mening als invloedrijk publiek figuur belangrijk was voor het publieke debat. "Maar we wijzen er ook al jarenlang op dat ook deze accounts niet volledig boven de regels staan en Twitter niet mogen gebruiken voor bijvoorbeeld opruiing."

Ook andere sociale media deden de Amerikaanse president al in de ban na de ongeregeldheden in Washington. Zo is hij zeker zolang hij nog in het Witte Huis zit niet meer welkom op Facebook.

Eerder op de dag verwijderde Twitter ook al de accounts van Trumps voormalige veiligheidsadviseur Flynn en zijn advocaat Sidney Powell. Dat maakte deel uit van een campagne tegen de samenzweringstheorie QAnon. Ook andere accounts die misinformatie daarover delen kunnen voorgoed verwijderd worden.

Vlak na elkaar trekken de Amerikaanse techbedrijven nu een rode lijn tegen Trump. Dat begon gisteravond met het verwijderen van de videoboodschap, waarin hij betogers opriep naar huis te gaan maar ook zijn steun voor hen uitsprak. Twitter vergrendelde daarnaast tijdelijk zijn account. Vanmiddag zette Facebook nóg een stap: de accounts van de president worden voor ten minste twee weken geblokkeerd. Tot hij geen president meer is, dus.

Daarmee zetten de gebeurtenissen in het Capitool de discussie over de rol van de sociale media meer dan ooit op scherp.

Van oudsher zien de bedrijven zichzelf als 'doorgeefluiken'. Ze zijn een platform, waar mensen kunnen zeggen wat ze vinden. Dat geldt zeker voor president Trump, die er vanwege zijn ambt veel ruimte krijgt. Het idee is volgens de bedrijven dat alles wat hij zegt, in principe nieuws is.

Maar tegelijkertijd hebben de platforms te maken met een president die al maanden, zonder bewijs, beweert dat er bij de verkiezingen op grote schaal is gefraudeerd. En daarmee onrust aanwakkert.

De videoboodschap van Trump die gisteren werd verwijderd:

"De platforms zitten duidelijk bekneld tussen het presidentschap en de publieke status die dat geeft en hun eigen regels", zegt hoogleraar platformsamenleving José van Dijck (UU). Ze noemt de situatie "bijna een onvoorstelbaar dilemma: dat je het kanaal van de president moet afsluiten omdat hij in strijd met de regels handelt".

Van Dijck vindt het "volstrekt terecht" dat de platforms gisteravond kozen voor verwijdering. Maar ze is ook kritisch op hun handelen. "Alles wat ze nu doen lijkt too little too late."

Online platforms speelden bij de onrusten gisteren een grote rol, blijkt uit reconstructies van Amerikaanse media. "We zijn hier getuige van hoe online geweldsretoriek verandert in gevaar in het echte leven", zegt onderzoeker Jared Holt van DFRLab tegen BuzzFeed News.

Dat begon al in november. Een dag na de verkiezingen wordt duidelijk dat de beweging 'StopTheSteal' razendsnel groeit op Facebook.

De groep krijgt er op een zeker moment elke tien seconden 100 nieuwe leden bij, schrijft The New York Times. De groep groeit tot 320.000 voordat deze wordt afgesloten. Er volgen meer van zulke pagina's, en ook deze worden door het platform verwijderd. Het leidt ertoe dat leden vertrekken naar alternatieve, kleinere netwerken. Plekken waarop minder toezicht is en waar meer mag, zoals Parler en Gab.

De afgelopen weken beginnen aanhangers van Trump zich verder te roeren, schrijft BuzzFeed News. Dat gebeurt onder meer op internetforum 'TheDonald', dat is verbannen van Reddit. Op deze site wordt opgeroepen geweld te gebruiken tegen politici, media en politie, als het Congres de verkiezingsuitslag niet verwerpt.

De website schrijft verder dat er op onder meer Parler, een alternatief voor Twitter waar veel pro-Trump-aanhangers zich bevinden, en chat-app Telegram wordt gesproken om de bijeenkomst van gisteren te gebruiken als een "katalysator voor een gewelddadige opstand".

Een spreekverbod

Terug naar Trump. Die werd gedwongen door Twitter om drie berichten te verwijderen, waarna een 'spreekverbod' van twaalf uur inging. Daar is gehoor aan gegeven, meldt een journalist van CNN, waardoor hij na die periode weer kan tweeten. Bij Facebook en Instagram is het verbod 24 uur.

Ook dreigt Twitter, voor de president met 88 miljoen volgers zijn grootste megafoon, bij nog een overtreding hem permanent te schorsen. "Als hij op z'n harde lijn blijft zitten, dan kan het best zo zijn dat zijn account wordt verwijderd", zegt desinformatie-onderzoeker Judith Möller (UvA). "Ik denk alleen dat dat pas gebeurt als hij president-af is."

Voor gerenommeerde insiders in Silicon Valley, waaronder de voormalig veiligheidschef van Facebook, is het klip en klaar: de accounts van Trump moeten offline worden gehaald. De veelgelezen technologie-analist Ben Thompson eindigde zijn nieuwsbrief vandaag met de woorden: "schakel Trumps accounts uit".

Facebook en Twitter moeten Trump afsluiten, zegt Alex Stamos:

Met de keuze een rode lijn te trekken hebben de platforms het signaal afgegeven dat ze bereid zijn een stap verder te gaan dan ze tot nu toe deden. Maar of ze Trump daadwerkelijk het zwijgen op durven te leggen is maar zeer de vraag.

De Amerikaanse president Trump mag zeker 12 uur lang niet twitteren. Het sociale medium heeft hem tijdelijk verbannen omdat hij met opruiende tweets de regels heeft overtreden. De kans bestaat dat hij voorgoed verbannen wordt.

De maatregel volgt op de reactie van de president op het geweld in het Congres vandaag. Daarbij riep hij betogers op naar huis te gaan, maar Trump stak hen ook een hart onder de riem en sprak opnieuw over gestolen verkiezingen.

Twitter beperkte aanvankelijk de mogelijkheden om de video te delen, te liken of erop te reageren. Kort daarna werden deze en nog een vervolgtweet verwijderd en kreeg de president de ban opgelegd.

"Dit is een noodsituatie en we nemen de noodzakelijke maatregelen", legde een woordvoerder van Twitter uit. "We hebben de video verwijderd omdat het de kans op geweld eerder vergrootte dan verkleinde."

Eerste keer

Twitter legt verder uit dat Trump verbannen blijft als hij de gewraakte tweets niet zelf verwijdert. Als hij in de toekomst weer over de schreef gaat, kan hij definitief worden verbannen van het medium.

Het is voor het eerst dat Twitter zo hard optreedt tegen Trump. Tot nu toe bleef het bij waarschuwingen dat de inhoud van zijn tweets over stemfraude niet strookten met de waarheid.

Twitter legde uit publieke personen meer armslag te geven dan andere burgers, om politiek debat mogelijk te maken. Dat er dit keer zo streng werd opgetreden, kwam door het geweld van vandaag. "De grens van dit beleid is bereikt als het gevaar bestaat dat er gewonden vallen."

COLUMN - Emine Uğur reageert op het PVV-verkiezingsprogramma – In 1997 gaf Ed van Thijn de Cleveringa-lezing met de titel “Ons kostelijkste Cultuurbezit: over tolerantie, non-discriminatie en diversiteit” en in het kader daarvan gaf hij in 1998 een keuzevak, waar ik me als een van de eersten voor had ingeschreven. Een van de boeken die […]

Lees meer berichten op Sargasso.

Actiegroep #GeenDorHout en Bij1 pleiten ervoor dat iedereen per post mag stemmen. Vanwege de pandemie zien de Tweede Kamerverkiezingen er dit jaar al anders uit: we kunnen op meerdere dagen stemmen en 70-plussers mogen per post stemmen. Maar ook onder mensen jonger dan 70 zijn risicogroepen: “De mensen met een chronische aandoening, de mensen met […]

Lees meer berichten op Sargasso.

Iedereen is tegenwoordig in de ban van het Klimaatakkoord, dat momenteel wordt doorgerekend door het PBL en het CPB (resultaten worden 13 maart gepubliceerd, vlak voor de Provinciale Staten verkiezingen). De meeste mensen zijn alweer vergeten dat we ook nog een Energieakkoord hebben. Dat werd gesloten in 2013, ook na maandenlang polderoverleg (destijds door 47 [...]

Het bericht Persbericht: Kosten energiebeleid volgend jaar al 1600 euro per gezin verscheen eerst op De Staat van het Klimaat.

Willem Engel staat niet langer op de kieslijst van de partij Vrij en Sociaal Nederland voor de komende Tweede Kamerverkiezingen. Met de komst van de voorman van Viruswaarheid was een "actiepartij in huis gehaald" en dat was niet de bedoeling, zegt oprichter en partijleider Bas Filippini in een verklaring tegen het ANP.

In de partij zou ruzie zijn ontstaan over de kandidatuur van Engel, die zich verzet tegen de coronamaatregelen. Volgens Filippini is partijvoorzitter Anna Zeven opgestapt omdat Engel op de derde plek was gezet. Zeven zelf ontkent dat tegen het AD.

Engel en Zeven weten van niets

Ook Willem Engel zegt tegen de krant van niets te weten. Hij eist samen met Zeven dat Filippini zijn uitspraken intrekt.

Bij Vrij en Sociaal Nederland is nu een interim-bestuur aangesteld en een aantal leden op de kieslijst is geschorst. VSN heeft geen partijprogramma, maar werkt met thema's die door de partijleden worden aangedragen. De speerpunten zijn vrijheid, "echte democratie" en ondernemerschap. De partij noemt zich meer een volksbeweging dan een partij, bestaande "uit betrokken burgers".

Het zijn verwarrende tijden voor veel kiezers. Alsof de Coronacrisis niet voldoende is om mensen in verwarring te brengen, zien we in deze aanloop naar deze verkiezingen ingrijpende gebeurtenissen. Alsof er een aardbeving is geweest op het Binnenhof.  Na de ophef binnen FVD en de leiderschapswissel bij het CDA, stapte deze week Asscher op als

Opiniepeiling Maurice de Hond: VVD heeft nog geen last van toeslagenaffaire, PvdA daalt naar niveau GroenLinks