Politieke partij BBB heeft zowel in Fryslân als in alle andere provincies bij de provinciale verkiezingen enorm veel stemmen en zetels gewonnen. In Fryslân stormt het dankzij de verkiezingen van woensdag met 14 zetels de Friese Provinciale Staten binnen. Bijna een op de drie Friezen heeft op BBB gestemd, om maar te zwijgen over de andere elf provincies in Nederland. Vind jij dat dit ook gevolgen moet hebben voor de nationale politiek? Moet het kabinet Rutte opstappen na deze desastreuze uitslag en duidelijke stem van het volk?

De derde golf komt eraan, volgens alle experts die het kabinet adviseren. “We moeten er alles aan doen om die zo klein mogelijk te houden”, aldus Rutte. Daarom kondigt het kabinet een rits nieuwe en strengere maatregelen aan. In de hoop dat we daarna weer wat verder terug kunnen naar normaal.  Het voornemen voor de […]

The post Waarschijnlijk avondklok van 20.30 tot 4.30 uur en meer maatregelen appeared first on Suksawat.

Tijdens het debat over de mondkapjesdeal tussen Sywert van Lienden en het kabinet, en dan met name over de rol daarin van Hugo de Jonge, heeft Fleur Agema op epische wijze de vloer aangeveegd met CDA’er Joba van den Berg. Van den Berg nam het namelijk blind op voor partijgenoot De Jonge en gedroeg zich …

Het bericht Filmpjes! Fleur Agema sloopt CDA’er Joba van den Berg in Mondkapjesdebat verscheen eerst op De Dagelijkse Standaard.

In het debat over Hugo de Jonge en de mondkapjesdeal van Sywert van Lienden heeft Jesse Klaver hard uitgehaald naar Joba van den Berg, die voor het CDA het woord voert in dit debat. Hij noemde haar optreden “een schande voor de Tweede Kamer.” Ze deed er, beet hij haar toe, verstandig aan om maar …

Het bericht LOL! Jesse Klaver sloopt “kabinetswoordvoerder” CDA-Kamerlid Van Den Berg: “Schande! Ga zitten in Vak K!” verscheen eerst op De Dagelijkse Standaard.

Verduurzaming, de aanpak van het woningtekort en ons aanpassen aan klimaatverandering vragen om grote ingrepen in onze leefomgeving. Daarom is het van belang dat het kabinet scherpere keuzes maakt dan nu gebeurt, zegt het PBL in de Ruimtelijke Verkenning 2023. Mark Rutte, die nu al bijna 13 jaar Nederlandse kabinetten aanvoert, zei ooit dat je […]

Het bericht Ruimtelijke verkenning 2023: toekomst vraagt scherpe keuzes en samenhang van kabinet verscheen eerst op Duurzaamnieuws.

Het kabinet heeft de afgelopen maanden onderzoek laten doen naar versnelde sluiting van bijna alle Nederlandse kolencentrales die nog draaien. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) bevestigt dat in NRC Next. Het gaat om centrales op de Maasvlakte en in de Eemshaven. Het onderzoek is uitgevoerd vanwege het Urgenda-vonnis, dat de Nederlandse staat […]

IEDEREEN EEN MONDKAPJE! Martin van Rijn redt de natie

Minister Martin van Rijn (m) voor Medische Zorg tijdens een presentatie in een distributiecentrum van het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH). Daar worden beschermingsmiddelen voor de zorg die door de overheid in het kader van het coronavirus worden ingekocht, opgeslagen en gedistribueerd naar zorginstellingen. ANP ROBIN VAN LONKHUIJSEN

Nu niet allemaal zeuren HOEPEL OP MARTIN, JE BENT TE LAAT. We hebben ze al bij Etos, Blokker, AH, Kruidvat, Bol.com, De Chinees, Sywert, Vlugge Japie en/of Smoelbeschermer.nl gekocht. WE hebben eindelijk voldoende medische en nonmedicinale mondneusdingessen voor gans het land, en de zorg. Vanmiddag trots als een pauw met negen lullen gepresenteerd in een megahal met megasteigers vol megavoorraden, en dat allemaal om de doortastendheid van dit beste crisiskabinet na de oorlog aan te tonen. Opklikken om uit te printen en later aan uw kinderen te laten zien. En ook opdoen die mondkapjes, anders mag u niet met de pont mee (draad).

Nertsen, de Femkes Halsema van het dierenrijk

Het spel is uit voor een heleboel nertsen in Oost-Brabant. De beestjes blijken meer corona te verspreiden dan een zweterige polonaise in een slecht geventileerde concertzaal vol dor hout en het kabinet gaat nu zes nertsenfokkerijen in Oost-Brabant ruimen. De Grote Nertsocaust is een voorbode voor 2024, als nertsen fokken helemaal verboden wordt. We zijn dus wel Samen Tegen Corona, maar zonder de nertsen erbij alstublieft dankuwel. Krijgt Volkert toch zijn zin!

1. Dit zegt Rutte over antiracisme-protesten De Telegraaf
2. KIJK HIER LIVE: Premier Rutte praat Nederland bij over verdere versoepelingen Hartvannederland.nl
3. 3 juni 2020: Inleidend statement persconferentie premier Rutte en minister de Jonge. Rijksoverheid
4. Ontspanning keert terug in kabinet NRC
5. Basisscholen definitief hele dagen weer open voor alle leerlingen NU.nl
6. Hele verhaal bekijken via Google Nieuws

1. Belastingdienst maant 103.000 ondernemers met coronaschuld tot terugbetalen | Economie  NU.nl
2. Tienduizenden bedrijven moeten coronaschuld nog terugbetalen, kabinet wil actie  AD
3. Kabinet gaat achter ondernemers aan met coronaschuld  NOS
4. De Belastingdienst maant ruim 100.000 bedrijven met coronaschuld  Business Insider
5. 'Betaal, of zoek hulp', kabinet eist coronaschulden terug van ondernemers  BNR Nieuws
6. Hele verhaal bekijken via Google Nieuws

1. Centraal Planbureau: in 2024 meer mensen onder armoedegrens  RTL Boulevard
2. Miljoen Nederlanders, onder wie 230.000 kinderen, onder armoedegrens in 2024 | Economie  NU.nl
3. Koopkracht gaat herstellen maar armoede neemt ook toe, voorspellen rekenmeesters kabinet  AD
4. CPB verwacht dat koopkracht herstelt, maar armoede ook stijgt  NOS
5. Aantal mensen in armoede neemt komend jaar toe  Telegraaf.nl
6. Hele verhaal bekijken via Google Nieuws

1. Stelling: Ik zie de Provinciale Statenverkiezingen vooral als een toetsmoment voor het kabinet  NU.nl
2. Provinciale Statenverkiezingen: hier in Woerden vind je de stemlokalen - indebuurt Woerden  indebuurt
3. Live: Politiek omarmt reclamemasten langs snelwegen en zet daarbij kiezers in  Volkskrant
4. Ga goed voorbereid naar de stembus: dit zijn de partijpunten per provincie  NU.nl
5. Provinciale Statenverkiezingen in Bergen op Zoom: alles op een rij  indebuurt
6. Hele verhaal bekijken via Google Nieuws

"Er zit een grote onvrede in de stem van de kiezer, over veel meer nog dan over alleen stikstof", zegt D66-leider Kaag. Zij wil de verkiezingsuitslag goed analyseren, maar voor nu moet het kabinet door durven te regeren, vindt zij.

Kaag sprak de fractie van haar partij toe in de Tweede Kamer en zei dat zij best tevreden is over de uitslag, ook al verliest haar partij licht. "We hadden de wind van links en van rechts. En dat in een best moeilijke periode voor het land met ingewikkelde keuzes."

Wat de verkiezingsuitslag betekent voor de toekomst van het kabinet kan zij nog niet zeggen. "Daar heb ik nog geen brainpower aan kunnen besteden sinds gisteravond", zei Kaag. "Het kabinet zit er, tot het er niet meer zit."

Er moeten de komende weken belangrijke financiële beslissingen genomen worden voor de begroting van dit en volgend jaar. "Daar komen in het kabinet nog best moeilijke gesprekken over", verwacht zij.

Wetten blokkeren

GroenLinks en PvdA zijn niet van plan het het kabinet daarbij gemakkelijk te maken, kondigde partijleider Klaver aan op de gezamenlijke fractiebijeenkomst. "Waar nodig zullen wij wetten blokkeren", zei hij. De Kamerleden aten een stuk taart met een afbeelding van Klaver, Kuiken, en Eerste Kamer-lijsttrekkers Vos en Rosenmöller erop. Zij worden in de Eerste Kamer mogelijk net zo groot als winnaar BBB.

Ook Volt-leider Dassen stelt voorwaarden aan een constructieve opstelling van zijn partij. Die gaan over de aanpak van de klimaatcrisis, de kwaliteit van het water en meer woningen. Ook moet er een "natuur-inclusieve manier" van landbouw komen, zegt hij.

En andere voorstander van een snelle aanpak van het stikstofprobleem is de Partij voor de Dieren. Partijleider Ouwehand herhaalde dat de stikstofplannen van het kabinet niet ver genoeg gaan. De grote verkiezingsoverwinning voor BBB komt volgens haar vooral doordat partijen als VVD en CDA hebben gefaald en de keuze voor de natuur veel te lang hebben uitgesteld. "Dat is ook enorm in het nadeel geweest van de boeren."

'Compleet gelul'

De grote winnaar van de verkiezingen BBB organiseerde een vergaderbrunch in Deventer. Daar herhaalde partijleider Van der Plas dat het kabinet echt een andere koers moet varen. Ze heeft premier Rutte gisteren een sms'je gestuurd met de tekst 'We moeten eens gauw praten'.

Ze noemt het "compleet gelul" dat stikstofminister Van der Wal heeft gezegd dat het beleid wordt voortgezet. Van der Plas: "Alles kan veranderd, als je maar wil."

Meestal komen na verkiezingen alle fracties in de Tweede Kamer bijeen. Bij de winnaars, of bij partijen die zichzelf zo zien, is er dan taart en gejuich. Bij verliezers wordt bedacht 'hoe nu verder?'. Veel fracties slaan die traditie vandaag over.

Het bestuur van JA21 kwam vanmorgen bij elkaar in Den Bosch. Regeringspartijen VVD en CU hebben geen fractievergadering. Dat geldt ook voor de SP. Het CDA gaat digitaal vergaderen en de fractieleden gaan langs bij de regionale afdelingen.

'Een enorme kloof'

CDA-minister Hoekstra moest wel in de Kamer zijn voor een debat. Bij hem overheerst de kater over de slechte uitslag, waarbij zijn partij in veel provincies werd gehalveerd. "De teleurstelling is groot. Mensen balen enorm."

Op de vraag of hij zichzelf nog de juiste man vindt om het CDA te leiden, ging hij niet in. "Politiek Den Haag, ook wij, heeft onvoldoende verstaan wat in ons land leeft. Er is een enorme kloof, dat moeten we ons allemaal aantrekken."

De regeringspartijen hebben op donderdagavond doorgaans een partijoverleg met ministers en leden van de Kamerfracties. De verwachting is dat daar nog lang gaat worden doorgepraat over de verkiezingsuitslag en de gevolgen.

Een hogere belasting voor langeafstandsvluchten, meer betalen voor vlees en zuivel en de veestapel verkleinen: het zijn allemaal extra maatregelen die het kabinet kan nemen om de klimaatdoelen te halen. Dat staat in een beleidsadvies dat door verschillende ministeries is gemaakt op verzoek van het kabinet.

Nederland moet volgens het klimaatakkoord van Parijs in 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 55 procent hebben verlaagd ten opzichte van 1990. Dit kabinet heeft afgesproken om daar 60 procent van te maken, om zo eventuele tegenvallers op te vangen.

Daarvoor moet de uitstoot van gassen als kooldioxide met nog eens 22 megaton naar beneden. Het beleidsadvies geeft aan hoe dat laatste stuk gehaald zou kunnen worden. Daarvoor is het volgens de onderzoekers vooral nodig dat er strengere regels komen en vervuilende zaken duurder worden gemaakt.

Meer betalen voor lange vluchten

Een voorbeeld waar volgens het rapport winst kan worden behaald is dus de vliegtuigbelasting. Sinds begin dit jaar is die al verhoogd van 8 naar 26 euro per ticket, maar dat is volgens de onderzoekers niet genoeg. Vooral voor langere afstanden zouden passagiers meer moeten gaan betalen, omdat die vluchten vervuilender zijn en niet onder het ETS-systeem vallen.

Vluchten onder de 2500 kilometer zouden bijvoorbeeld zo'n 26 euro meer moeten gaan kosten, vluchten tot 6000 kilometer 75 euro en nog langere vluchten 150 euro. Uit de opbrengst zouden vliegtuigmaatschappijen dan meer duurzame brandstoffen kunnen bijmengen.

De onderzoekers stellen verder een verbod op verkoop van zakelijke auto's die rijden op fossiele brandstof voor vanaf 2025. De aanschafbelasting van zulke personenauto's wordt privé ook een stuk duurder, zodat het kopen van een elektrische auto een stuk aantrekkelijker wordt.

Minder vlees en zuivel

Het rapport zegt verder dat een verandering van ons consumptiepatroon richting 2050 "onvermijdelijk" is. Daarom is het een optie om een hogere belasting op zuivel en vlees in te voeren, zodat we andere voedselkeuzes maken. De opbrengsten van die belasting zouden dan kunnen worden gebruikt om de landbouw verder te verduurzamen.

Ook de veestapel zal volgens het rapport "significant in omvang moeten dalen", met 30 procent, omdat de verwachting is dat het alleen met technische oplossingen niet lukt om genoeg uitstoot te verminderen. Volgens de onderzoekers is de kans klein dat dit lukt via natuurlijk verloop van veehouders en is er dus overheidsingrijpen nodig.

Meer belasting voor gas

Afgelopen jaar laat volgens de onderzoekers zien dat een prijsprikkel goed werkt om het energieverbruik te verminderen. Daarom is het volgens hen een idee om de energiebelasting op aardgas verder te verhogen en die op elektriciteit te verlagen. Daardoor wordt het aantrekkelijker om over te stappen op andere energiebronnen, zoals een warmtepomp.

Ook is het een optie om meer regels in te voeren rond de verduurzaming van gebouwen. Zo zou isolatie verplicht kunnen worden als je je woning wilt verkopen. Daarnaast zouden bedrijven en instellingen nog verder kunnen worden verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen.

Het beleidsadvies stelt verschillende pakketten voor, waarbij de lasten van de verduurzaming meer bij de landbouw kunnen worden gelegd, of bij de industrie. In totaal kosten de maatregelen naar schatting 7 miljard euro. Daarnaast stijgen de overheidsinkomsten met zo'n 3,5 miljard. Die zouden kunnen worden gebruikt om de lasten voor burgers en bedrijven te verlichten.

Welke maatregelen uiteindelijk worden doorgevoerd, is een politieke keuze. "Er ligt nu een hele menukaart aan mogelijke maatregelen die we kunnen inzetten", zegt minister Jetten (Klimaat en Energie) in een reactie. "Daar zal politiek nog wel veel discussie over zijn. Ik wil uiteindelijk een pakket presenteren dat iedereen kan meemaken." Hij komt in het voorjaar met een plan daarvoor.

De vlag kan uit én 180 graden worden gedraaid, die oproep doen BBB en boerenorganisaties. Het symbool van de boerenprotesten en algehele onvrede met het kabinet, de omgekeerde Nederlandse vlag, mag wat hen betreft weer normaal wapperen.

Boer René Staal in Zuidermeer in Noord-Holland geeft gehoor aan de oproep. "Dit voelt heel goed", zegt hij tevreden. Het terugdraaien van de vlag is voor hem een bedankje voor burgers die op BBB hebben gestemd. "Zonder hun steun hadden we het niet gered. Maar: we hebben de veldslag gewonnen, nog niet de oorlog."

In voorlopig zeker acht provincies is de BoerBurgerBeweging de grootste partij geworden bij de Provinciale Statenverkiezingen. De partij ligt op koers voor 16 van de 75 zetels in de Eerste Kamer. Daardoor wordt het voor de coalitie een stuk lastiger om bijvoorbeeld de omstreden stikstofwet erdoor te krijgen.

Boer René Staal draaide vanmiddag zijn vlag weer om:

"De komende dagen worden er weer heel wat Nederlandse vlaggen andersom opgehangen om de burgers te bedanken", reageert Sieta van Keimpema van Farmers Defence Force (FDF) op de monsterzege. Het gaat om vele duizenden vlaggen, die op sommige plekken in lange rijen langs snel- of provinciale wegen staan opgesteld. Ook in steden zijn ze te zien bij particulieren achter het raam of op het balkon.

Het zal nog wel even duren voordat de laatste driekleur weer rechtop is gehesen. Bij boer Staal is vandaag in ieder geval de eerste vlag omgedraaid. De vraag is wel voor hoelang. "Als er toch weer over links geregeerd wordt, gaat 'ie gewoon weer op z'n kop."

Door de samenvoeging van PvdA en GroenLinks (samen vooralsnog 15 zetels) kan de senaat namelijk ook 'over links gaan'. Sowieso zijn er Europese regels voor de bescherming van natuurgebieden waar Nederland in elk geval aan moet voldoen.

"Ze kunnen niet opeens gaan toveren", erkent Staal. Wel verwacht hij dat BBB de "gesprekken over een andere boeg" kan gooien. "Het gedwongen onteigenen van boeren en het gedwongen stoppen, dat kan de partij wel aanpassen."

Verschillende bronnen melden dat op het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit al wordt nagedacht over het toekomstige stikstofbeleid na de enorme verkiezingsoverwinning van BBB. Gedacht wordt aan het inbouwen van een denkpauze, maar er zal ook snel een gebaar gemaakt moeten worden richting BBB.

Dit om coalitievorming met de partij in de provincies mogelijk te maken, zeggen ingewijden tegen de NOS. Maar politiek gezien is deze race in de coalitie nog lang niet gelopen.

Het loslaten van het jaar 2030 waarin de stikstofuitstoot moet zijn gehalveerd, is een optie. Ook wordt voor mogelijk gehouden dat alle gedwongen maatregelen, zoals de gedwongen uitkoop van boeren, op de lange baan worden geschoven.

Knellend punt daarbij is wel dat de nieuwe stikstofwet, waaraan op dit moment nog wordt gewerkt, moet standhouden bij de rechter. Onder andere Greenpeace en Mobilisation for the Environment bereiden rechtszaken voor.

De gedachte is dat al snel zal blijken dat minister Van der Wal gelijk heeft met haar uitspraak dat het stikstofbeleid niet zomaar versoepeld kan worden gezien de afspraken in de EU. Partijleider Van der Plas noemde dat "compleet gelul". Dus of de handreikingen voor BBB voldoende zijn is de vraag.

Politiek gezien staat het stikstofdossier onder extreem grote druk. VVD-minister Van der Wal heeft het zwaar met de verdediging van het door het kabinet voorgestelde stikstofbeleid. Coalitiepartijen VVD, CDA en CU trokken al een klein beetje hun handtekening onder de doelstelling 2030 vandaan.

Ook landbouwminister Adema van de CU moet onder deze lastige omstandigheden een landbouwakkoord zien te sluiten met de agrarische sector. De verwachting is dat de enorme verkiezingszege van BBB in ieder geval voor vertraging in het proces gaat zorgen.

De BoerBurgerBeweging heeft volgens een voorlopige prognose van persbureau ANP 15 van de 75 zetels in de Eerste Kamer behaald. Daarmee is de BBB samen met de combinatie van de Partij van de Arbeid/GroenLinks, die eveneens 15 zetels heeft behaald, voorlopig de grootste geworden. De VVD komt volgens de prognose uit op 10 zetels.

In zes provincies zijn inmiddels alle stemmen geteld: Groningen, Friesland, Overijssel, Zeeland, Drenthe en Flevoland. In al die provincies is nieuwkomer BBB de grootste geworden. In Overijssel en Drenthe kreeg de partij van Caroline van der Plas zelfs ruim 30 procent van de stemmen.

De voorlopige prognose van de verkiezingsuitslag liet lang op zich wachten. Maar na een telling van ruim 85 procent van de stemmen werd de prognose alsnog bekendgemaakt, even na 05.30 uur.

De winst van nieuwkomer BBB betekent een grote klap voor de coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie. De ontevredenheid over het kabinet bleek een belangrijke drijfveer voor de kiezers te zijn, zo bleek ook uit een online opinieonderzoek van Ipsos onder zo'n 2500 kiesgerechtigden.

Het kabinet komt volgens de prognose uit op 24 zetels van de 75 zetels in de Eerste Kamer. In de zittende Eerste Kamer hebben de vier partijen 32 zetels.

BBB stevent af op een nog grotere verkiezingswinst dan Forum voor Democratie in 2019. Toen werd de partij van Thierry Baudet in een klap de grootste met 14,4 procent van de stemmen. De partij van Caroline van der Plas stevent nu af op 19,4 procent.

Bekijk hieronder de voorlopige prognose van de Eerste Kamer:

In de meeste provincies is BBB de grootste partij geworden, wat erop duidt dat de stem die uit ontevredenheid is ontstaan - de 'proteststem' - vooral naar deze nieuwkomer is gegaan. BBB zette deze verkiezingscampagne flink in op de stikstofcrisis.

"Normaal gesproken blijven mensen thuis als ze geen vertrouwen meer hebben in de politiek, maar vandaag hebben ze laten laten zien dat ze niet meer thuisblijven. Ze hebben hun stem laten horen, en hoe", reageerde BBB-leider Van der Plas gisteravond na de eerste exitpolls.

Bekijk hieronder de verkiezingsavond van de Provinciale Staten in beeld:

Volgens persbureau ANP duurt het tellen van de stemmen lang door een combinatie van factoren. Zo hebben verschillende gemeenten aan het ministerie van Binnenlandse Zaken laten weten dat de tellers te moe waren om nog stembiljetten te verwerken. Daarop besloot het ministerie dat het tellen tijdelijk mocht worden gestaakt, om later vandaag te worden hervat.

Verder speelde de hoge opkomst mee, net als het feit dat er dit jaar veel partijen meededen en daardoor de stembiljetten groter waren. Bovendien kampten gemeenten met een storing aan de gebruikte telefonische software.

De uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen blijven nog altijd binnenkomen. Klik hieronder om de uitslagen per provincie of gemeente te bekijken.

De (on)tevredenheid over het huidige kabinet speelt een grote rol bij de Provinciale Statenverkiezingen. 60 procent van de kiezers wil door te stemmen laten weten hoe ze denken over de regering. Zo'n 14 procent doet dat om de huidige regering te steunen, 46 procent juist uit afkeuring.

Dat blijkt uit een online opinieonderzoek van Ipsos onder zo'n 2500 kiesgerechtigden, uitgevoerd in opdracht van de NOS.

Van alle kiezers die tegen het kabinet hebben gestemd, noemt het grootste deel van de stemmers de onbekwaamheid van de bestuurders als voornaamste reden. Andere redenen zijn het stikstofbeleid, klimaatbeleid, de gezondheidszorg en immigratie.

De NOS heeft door Ipsos onderzoek laten doen naar kiezersbewegingen, die uitkomsten zijn hier te bekijken:

Wat opvalt is dat in niet-stedelijke gebieden het stikstofbeleid de voornaamste reden is om tegen het kabinet te stemmen. 92 procent van de kiezers van BBB noemt het stikstofbeleid als voornaamste reden om tegen het kabinet Rutte te stemmen. BBB- en Forumstemmers zijn het felst tegen het kabinet, met ruim driekwart van de stemmers.

Van de partijen die deelnemen aan het kabinet willen voornamelijk VVD'ers het kabinet een hart onder de riem steken. De voorstanders van het kabinet hopen vooral dat Rutte IV de eindstreep haalt en vrezen voor een verslechtering van de economische situatie als de regering vertrekt.

Gevraagd naar politieke thema's blijken BBB-stemmers uitgesproken voorstander van een rechtstreeks gekozen Eerste Kamer (70 procent) en van een kiesdrempel (70 procent). Gemiddeld genomen is 51 procent van de stemmers voor een rechtstreeks gekozen Eerste Kamer en 53 procent voor een kiesdrempel.

Vertrouwen laag

Kiezers hebben duidelijk meer vertrouwen in de provinciale politiek (57 procent), dan in de landelijke politiek (38 procent). Friezen hebben het meeste vertrouwen in hun regionale bestuurders, 67 procent vertrouwt ze.

In Utrecht is het vertrouwen in regionale politici het laagst, 51 procent van de ondervraagden heeft vertrouwen in de Statenleden. In Zeeland en Drenthe is het vertrouwen in landelijk politici het allerlaagst. Slechts 28 procent. In Overijssel noemt 44 procent van de ondervraagden Haagse politici betrouwbaar, daarmee staan ze er in die provincie het beste op.

Eerste Kamer

Ook al spelen landelijke thema's een rol bij de afweging om te stemmen, toch vindt een ruime meerderheid van bijna 60 procent van alle kiezers dat landelijke politici een te grote rol speelden in de campagne voor de provinciale verkiezingen. Met name 65-plusseers storen zich hieraan, zo'n 70 procent van hen zou dit anders willen zien.

Wel zegt 90 procent ook te gaan stemmen als Statenleden geen stemrecht hadden voor de Eerste Kamer.

Landelijke thema's

Ongeveer één vijfde van de stemmers heeft zich volledig laten leiden door provinciale thema's. Voor anderen spelen ook landelijke thema's een rol bij de partijkeuze.

Ongeveer een derde van alle kiezers zegt puur te stemmen vanwege landelijke thema's, 41 procent laat beide factoren een rol spelen. 22 procent van de kiezers kijkt puur en alleen naar thema's in zijn of haar provincie.

Niet-stemmers

De mensen die hebben besloten om niet te stemmen geven als voornaamste reden dat ze niet weten op welke partij ze hun stem moeten uitbrengen of ze hebben geen vertrouwen in de provinciale politiek. De angst om corona op te lopen, bij de vorige verkiezingen voor de Tweede Kamer en gemeente een reden om niet te gaan stemmen, speelt nu een verwaarloosbare rol.

BBB-leider Van der Plas vindt dat Nederland duidelijk heeft laten zien dat de mensen het beleid zat zijn: "Het gaat niet alleen over stikstof", zei ze over de exitpolls, die buitengewoon goed voor de partij uitpakken.

De coalitiepartijen reageren van gelaten tot zeer teleurgesteld. VVD-leider Rutte sprak van een bijzondere avond. Net als veel anderen feliciteerde hij Van der Plas. De VVD lijkt er iets op achteruit te gaan. "Dit is niet de winst die we wilden", zei Rutte erover. Hij verwacht niet dat de uitslag grote gevolgen heeft voor de stabiliteit van het kabinet.

Rutte denkt dat de coalitiepartijen met elkaar door willen.

Partijleider Kaag van de tweede coalitiepartij, D66, zei dat de kiezer duidelijk heeft gesproken. Kaag benadrukte dat D66 campagne heeft gevoerd "op een manier die bij ons past, op de inhoud". Ze zei dat D66 een progressieve agenda wil voeren. Ze is tevreden als D66 zes zetels haalt in de senaat, wat volgens de exitpoll het geval is.

CDA: bittere pil

Het CDA, ook coalitiegenoot en een van de grote verliezers, reageert zeer teleurgesteld. Partijleider Hoekstra sprak van een "aardverschuiving" en een "buitengewoon bittere pil". Hij zei dat het CDA eraan wil werken om het vertrouwen terug te winnen.

De kleinste regeringspartij, de ChristenUnie, staat ook op verlies. Partijleider Bikker wees er onder meer op dat de partij bij de Statenverkiezingen van vier jaar geleden het grootste aantal stemmen in de geschiedenis haalde. "En opnieuw hebben honderdduizenden mensen op ons gestemd. Wij willen samen bouwen, in een verdeeld land."

Van der Plas noemde haar gevoel onbeschrijfelijk. "Dit is niet normaal, dit had ik nooit verwacht; vooropstaat dat boeren toekomst moeten hebben." Zij wil geen "dictaten uit Den Haag" en ze zou het "schandalig" vinden als de coalitie het om aan een meerderheid te komen alsnog over links zou proberen. Volgens Van der Plas blijven mensen die geen vertrouwen in de politiek hebben bij verkiezingen meestal thuis, maar hebben ze nu laten zien dat ze juist niet thuis willen blijven.

Van der Plas kan haar geluk niet op:

BBB heeft nog niet eerder meegedaan aan de Provinciale Statenverkiezingen, dus zit nog nergens in de Staten. Ook in de Eerste Kamer, die door de leden van Provinciale Staten worden gekozen, is BBB nog niet vertegenwoordigd. Ook provinciale kandidaten reageren met woorden als "sprakeloos en flabbergasted".

PVV: coalitie moet zich afvragen of ze samen door willen

PVV-leider Wilders, wiens partij het minder goed lijkt te doen dan was gedacht, benadrukte vooral dat de coalitie fors heeft verloren. Volgens hem moeten de regeringspartijen zich afvragen of ze wel samen door willen. Wilders vindt het resultaat van zijn partij "een hele prestatie", nu BBB zoveel heeft gewonnen.

PvdA-leider Kuiken noemde het bijzonder dat haar partij "in deze tijden" lijkt te winnen. En voorman Klaver van GroenLinks, de partij die in de Eerste Kamer met de PvdA één fractie wil vormen, benadrukte dat de twee partijen mogelijk samen de grootste kunnen worden.

De veelbesproken discussie vóór de verkiezingen over linksom of rechtsom wil hij graag voortzetten. Hij zet in op linksom. Beide partijleiders vinden dat de samenwerking tussen PvdA en GroenLinks naar meer smaakt. Kuiken noemde het "een opmaat voor de Tweede Kamer".

SP-leider Marijnissen vindt de polls "een middelvinger naar de gevestigde orde in Den Haag". Ook volgens haar krijgt het kabinet een flinke dreun en moet dat gevolgen hebben. Ze erkende wel dat het voor de SP niet de uitslag is, die ze had gehoopt.

En fractievoorzitter Ouwehand van de Partij voor de Dieren wees erop dat haar partij opnieuw heeft gewonnen en steeds doorgroeit. "We moeten durven kiezen voor natuur."

Volt-voorman Dassen sprak van een geweldig verkiezingsresultaat voor zijn partij. Volgens hem slaat het "genuanceerde, toekomstgerichte, verbindende geluid" van Volt aan. Ook hij benadrukte het grote verlies voor de coalitie.

Baudet: project van lange adem

FvD zou op basis van de exitpoll de grootste verliezer zijn. Partijleider Baudet sprak van de meest bijzondere campagne die hij heeft gevoerd. Hij benadrukte dat FvD waarschijnlijk in alle provincies vertegenwoordigd blijft. Volgens hem is zijn partij zich aan het ontwikkelen. "Wat deze uitslag laat zien, is dat het een project van lange adem is."

Voor SGP-voorman Van der Staaij overheerst het gevoel dat zijn partij redelijk stabiel is gebleven, terwijl er verder toch sprake is van een "aardverschuiving". Volgens hem zou het triest zijn als het kabinet in het beleid geen rekening houdt met de grote winst van BBB.

Eerste Kamer-lijstrekker Nanninga van JA21 zei dat ze "gelukkig" is met deze polls. Ze benadrukte dat BBB een "slachting" onder andere partijen heeft aangericht. "Maar wij houden ons staande."

Denk-voorman Azarkan is teleurgesteld dat de missie om een zetel in de Eerste Kamer te halen niet geslaagd lijkt.

Het laatste debat tussen de lijsttrekkers voor de provinciale statenverkiezingen was bij tijd en wijle fel. Coalitie en oppositie deden in het provinciehuis in Den Bosch hun best om de nog zwevende kiezers voor zich te winnen. De uitslag woensdag heeft niet alleen betekenis voor de provincies, maar indirect ook voor de verhoudingen in Den Haag.

De laatste peilingen laten zien dat de regeringscoalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie in de Eerste Kamer veel zetels gaat verliezen en nog meer steun van oppositiepartijen nodig zal hebben om wetten aangenomen te krijgen. De Eerste Kamer wordt eind mei gekozen door de leden van de Provinciale Staten.

Op de achtergrond van het debat waren soms de boeren te horen, die met trekkers het Provinciehuis hadden omsingeld. De aanpak van de stikstofproblemen, die voor een groot deel op het bordje van de boeren terechtkomt, kreeg veel aandacht in het debat.

Grond van boeren

Partijleider Ouwehand van de Partij voor de Dieren kreeg het aan de stok met BBB-voorvrouw Van der Plas toen ze zei dat de helft van de grond in Nederland "in beslag genomen" wordt door de veehouderij. Van der Plas vond het gebruik van die term polariserend. "Het is gewoon grond van boeren die daar al jaren boeren, soms al eeuwen", zei ze fel.

Van der Plas, die volgens de peilingen weleens de grote winnaar kan worden woensdag, pleitte voor een langetermijnvisie op ruimte in Nederland. "Wie heeft welke ruimte nodig in 2050?". Dat moet volgens haar niet worden vastgelegd in een dichtgetimmerd regeerakkoord, maar in een 'regieakkoord', waarbij de uitvoering helemaal aan de provincies wordt gelaten.

D66-leider Kaag benadrukte dat ons land nu in een acute crisis zit, die direct handelen noodzakelijk maakt. Om het stikstofprobleem op te lossen, moet de veestapel volgens haar gehalveerd worden. Er ligt 24 miljard euro klaar om boeren vrijwillig te laten stoppen, maar als dat niet lukt moet onteigening ook mogelijk zijn.

In eerdere debatten bleek dat de coalitiegenoten van Kaag daar enigszins anders over denken. Met name CDA en ChristenUnie vinden het jaartal van 2030, wanneer de doelen volgens het regeerakkoord gerealiseerd moeten worden, "niet heilig".

Bruine laarzen

PvdA-leider Kuiken opende in het debat de aanval op Baudet van Forum voor Democratie. Baudet vindt dat het kabinet terrein van boeren afpakt ten faveure van zonnepanelen en windturbines. Ook gelooft hij niet dat de mens veel invloed heeft op klimaatverandering.

"De heer Baudet heeft nog nooit een boer van dichtbij gezien. Misschien heeft hij een paar bruine laarzen thuis staan", sneerde Kuiken daarop. Na het debat zei ze dat ze die vergelijking met de laarzen van de nazi's misschien niet had moeten maken, maar dat ze wel achter de inhoud staat.

Ze vindt Baudet een gevaar voor de democratie, omdat hij in haar ogen complottheorieën verspreidt, wat leidt tot bedreigingen aan het adres van journalisten en wetenschappers. "De partij wordt wel kleiner, maar niet minder gevaarlijk."

Vertrouwen

Het laatste debatblokje ging over het tanende vertrouwen in de overheid en de politiek. Volgens PVV-leider Wilders is dat grotendeels de schuld van premier Rutte. "U heeft te veel schade aangericht."

Rutte benadrukte juist dat het land onder zijn leiding uit de economische crisis is gekomen. "En wat heeft u gedaan?", vroeg hij Wilders "Uw standpunten zijn steeds extremer geworden, u zit op de flanken en doet niet mee."

Bekijk hieronder het debat terug in fragmenten. Liever het hele debat terugkijken? Dat kan via NPO Start.

Tijdens de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen lijkt BBB stappen vooruit te hebben gezet, terwijl de VVD juist iets aan steun lijkt te hebben verloren. In het laatste landelijke gemiddelde van speciale peilingen van Ipsos/EenVandaag en I&O Research komt de partij van Caroline van der Plas op 15,2 procent van de stemmen uit en de VVD op 12,6 procent.

De BoerBurgerBeweging heeft daarmee de afgelopen maand duidelijk terrein gewonnen, afgezet tegen de 10,5 procent die politicoloog Tom Louwerse half februari uitrekende. Terwijl de VVD toen juist significant hoger uitkwam, op 15,5 procent.

BBB krijgt daarmee voor het eerst een hoger percentage dan de VVD bij het gemiddelde van de speciale peilingen, maar conclusies zijn daar volgens Louwerse niet uit te trekken. Het staat niet vast dat BBB als grootste partij uit de bus komt.

Louwerse blijft de peilingen een "momentopname" noemen, onder meer omdat veel kiezers nog twijfelen, zoals ook blijkt uit het vandaag gepubliceerde onderzoek van Ipsos/EenVandaag.

Geen meerderheid coalitie

Wie er de grootste fractie wordt in de Eerste Kamer is kortom niet te zeggen. Dat zou ook nog de combinatie kunnen zijn van de PvdA (volgens het laatste gemiddelde 7,6 procent) en GroenLinks (9.7 procent). Deze partijen doen weliswaar apart aan de verkiezingen mee, maar hebben aangekondigd één fractie te gaan vormen.

Volgens Louwerse is het "bijna ondenkbaar" dat de huidige coalitie morgen een meerderheid haalt in de senaat. Niet alleen de VVD van premier Rutte staat volgens het 'Statengemiddelde' in de min, dat geldt ook voor het CDA (5,6 procent landelijk), D66 (6,4 procent) en de ChristenUnie (3,3 procent).

Ook stevige entree JA21

Daardoor is het risico groot dat het nog moeilijker wordt voor het kabinet om meerderheden te krijgen voor zijn plannen in de Eerste Kamer, waar de coalitie nu ook al geen meerderheid heeft. Volgens het onderzoek van Ipsos/EenVandaag dreigt dat getalsmatig zelfs met medewerking van PvdA en GroenLinks niet te lukken.

Dat zou kunnen betekenen dat Rutte IV in bepaalde gevallen zal moeten uitwijken naar rechts, waar behalve BBB ook JA21 de Eerste Kamer stevig lijkt binnen te komen. De partij van Joost Eerdmans wordt gepeild op 5,1 procent en de PVV klimt naar 9,6 procent.

Grote verliezer van de verkiezingen dreigt nog altijd Forum voor Democratie te worden, dat vier jaar geleden een sensationele entree in de Eerste Kamer te worden, maar van de 14,5 procent van toen nu nog maar 2,7 procent dreigt over te houden.

Geheel stabiel lijken te blijven de SP op 6,0 procent en de SGP op 2,4 procent. De provinciale partijen, die momenteel 1 zetels hebben in de senaat, leveren iets in richting 2,9 procent van de stemmen. Volt komt de Eerste Kamer waarschijnlijk in met zo'n 3,1 procent.

Opvallend is verder de langzaam maar gestage opmars van de Partij voor de Dieren, die er bij iedere verkiezing iets bij krijgt en nu lijkt uit te komen op 5,6 procent. Ronduit spannend wordt het morgen voor 50Plus (1,5 procent) en Denk (1,1 procent), die dreigen buiten de Eerste Kamer te vallen.

De mist die rond de exportrestricties voor ASML hing, is een beetje opgetrokken. Voor het eerst heeft het Nederlandse kabinet gisteren, na druk van de VS, in een brief aan de Tweede Kamer bevestigd dat er straks inderdaad bepaalde chipmachines niet meer mogen worden verscheept naar China. Zonder dat land overigens bij naam te noemen.

"Door China niet te noemen hoopt Nederland het land niet te veel voor het hoofd te stoten", zegt Maaike Okano-Heijmans, specialist geopolitiek en technologie bij Instituut Clingendael. "We gaan ten dele mee met de redenering van de Amerikanen, maar het is geen anti-China-verhaal. Dat is een verschil dat de Chinese overheid ook zal lezen."

Technologische ontwikkeling China stoppen

Gesprekken met de VS over restricties liepen al tijden. Dat land had zelf in oktober al maatregelen aangekondigd. Het doel: de technologische ontwikkeling van China stoppen. De vrees is dat China met de machines waarop straks een verbod rust, chips kan produceren die gebruikt kunnen worden voor bijvoorbeeld hoogtechnologische militaire toepassingen.

Wat de wensen van de VS precies waren, is onduidelijk. "Het lijkt erop dat ze ergens in het midden zijn uitgekomen", concludeert Okano-Heijmans.

Je zou wel kunnen zeggen dat Nederland de VS hiermee iets heeft 'gegeven'. Dat roept de vraag op wat het kabinet daarvoor terugkrijgt. Die vraag is moeilijk te beantwoorden, zegt de Clingendael-specialist. "Je kunt je ook afvragen wat de kosten zijn als we hierin niét meegaan. Je creëert goodwill bij de VS om ons weer te steunen als het nodig is. En dat hoeft niet per se op chipgebied te zijn."

Een gunstige uitkomst

Voor ASML lijken de uitkomsten niet per se ongunstig te zijn. Voor de allernieuwste machine van ASML, Extreme Ultraviolet (EUV), geldt al een paar jaar een exportverbod naar China. Daar komt nu vrijwel zeker een type machine bij uit de serie Deep Ultraviolet (DUV). Op basis van de brief die minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel) heeft gestuurd, waar ze spreekt over de "meest geavanceerde", gaat ASML ervan uit dat het om de modernste versie van DUV gaat.

Van dit type machines zijn volgens het jaarverslag van ASML vorig jaar veertig stuks verkocht. Dit leverde in totaal 5,2 miljard euro op, oftewel gemiddeld 130 miljoen euro per machine. Hoeveel van die machines naar China zijn gegaan is onduidelijk. Het merendeel van de machines die ASML aan het land levert, zijn echter oudere types. Die vallen niet onder de restricties.

ASML wil niet zeggen hoeveel van het nieuwste type DUV-machines door Chinese klanten voor dit jaar zijn besteld. In een verklaring zei het bedrijf gisteren dat de restricties geen gevolgen zullen hebben voor de omzetverwachting voor dit jaar en op de lange termijn.

Met dit extra brokje duidelijkheid is het niet zo dat er meteen iets verandert. Het Veldhovense bedrijf is gehouden aan contracten. Als het in de geest van de wet al zou stoppen met de export van machines, zouden klanten, maar ook de Chinese overheid, verhaal kunnen gaan halen. Met waarschijnlijk juridische claims tot gevolg.

Wachten op wetgeving

ASML kan pas actie ondernemen als de restricties zijn vastgelegd in wetgeving. Die wordt naar verwachting rond de zomer gepubliceerd. Of de wetgeving daarmee direct ook in werking treedt, is onduidelijk. Daarnaast zit er een lange looptijd op de bestellingen. Het is dus niet zo dat China nog even 'snel' een paar machines kan bijbestellen.

Het orderboek voor dit jaar zit al helemaal vol. ASML heeft een bestellijst ter waarde van 40 miljard euro.

Het kabinet verzet zich tegen de Europese plannen om telecombedrijven toe te staan een extra heffing op te leggen aan streamingdiensten en andere diensten die leiden tot veel internetverkeer. Volgens minister Adriaansens van Economische Zaken blijkt uit onderzoek dat zo'n 'tolheffing' alleen de telecombedrijven iets oplevert, en dat consumenten vooral duurder uit zijn.

Telecombedrijven willen populaire diensten als Netflix, Spotify en Viaplay een extra heffing opleggen, omdat ze het netwerk zwaar belasten. Met het geld willen de telecombedrijven naar eigen zeggen investeren in nieuwe digitale infrastructuur. De Europese Commissie wil de heffing mogelijk toestaan en is daarvoor onlangs een consultatie gestart.

Maar volgens Adriaansens zal zo'n heffing grotendeels worden doorberekend aan abonnees en kijkers. Die gaan daardoor meer betalen, terwijl ze ook al geld kwijt zijn aan de telecombedrijven voor toegang tot het internet. Daarmee krijgen de telecomaanbieders dubbel betaald, vindt Adriaansens.

Leidt niet tot investeringen

De minister heeft economen van het bureau Oxera onderzoek laten doen, en daaruit blijkt ook nog eens dat zo'n Europese 'tolheffing' "niet direct leidt tot extra investeringen in de aanleg of kwaliteit van digitale infrastructuur". Ze heeft het onderzoek naar de Tweede Kamer en Brussel gestuurd "om de Nederlandse zorgen kenbaar te maken".

Daarnaast vindt Nederland, samen met andere Europese landen, dat de plannen in strijd zijn met de zogeheten 'netneutraliteit'. In 2015 werd afgesproken dat telecomaanbieders internetverkeer niet mogen blokkeren, vertragen of aparte tarieven mogen opleggen voor verschillende diensten.

"Alles bij elkaar genomen, stelt het kabinet dat dit niet de juiste weg is om de Europese digitaliseringsambities te gaan waarmaken", zegt Adriaansens.

Een van de hackers die onlangs zijn opgepakt voor grootschalige diefstal van persoonsgegevens was actief voor de gerenommeerde beveiligingsorganisatie DIVD. Dat melden betrokkenen aan de NOS en bevestigt de organisatie desgevraagd.

DIVD, voluit Dutch Institute for Vulnerability Disclosure, is een verband van Nederlandse beveiligingsexperts dat onderzoek doet naar onveilige computersystemen en dat daarvoor ook subsidie krijgt van de overheid. Het kabinet overweegt momenteel om de organisatie een nog grotere rol te geven in de aanpak van cybercrime.

De opgepakte onderzoeker had toegang tot gevoelige informatie, melden bronnen aan de NOS. Hij werkte mee aan vertrouwelijke onderzoeken en kon op die manier dus ook bij informatie waar hij misbruik van kon maken. Of dat is gebeurd, is onbekend.

"Je krijgt bij DIVD niet zomaar toegang tot informatie, dus hij heeft het dan wel heel handig gespeeld", zegt een bron die anoniem wil blijven. "Je krijgt alleen toegang tot informatie als je echt meewerkt aan een onderzoek."

Geblokkeerd

In een intern Slackbericht meldt DIVD dat er "geen aanwijzingen" zijn dat de man misbruik heeft gemaakt van zijn toegang. "We hebben hem onmiddellijk geblokkeerd en de toegang ontzegd tot onze systemen", schrijft de crisismanager van de organisatie. "We zijn net zo geschokt als iedereen", laat een DIVD-woordvoerder weten.

In het interne bericht stelt de crisismanager de opgepakte hacker te kennen als een "fijne collega van wie we geen aanwijzingen hadden dat hij zich bezighield met zaken die strijdig zijn met onze code of conduct."

Het bericht ‘Kabinet moet hartig woordje spreken met Halsema’ Binnenhof Report met Kees van der Staaij verscheen eerst op Omroep Ongehoord Nederland.