De populaire homodating-app Grindr gaat meer doen om racistische en andere kwetsende uitingen van gebruikers tegen te gaan.

In hun profieltekst op Grindr vermelden sommige gebruikers van wie ze geen berichtjes willen ontvangen. Het gaat dan om teksten als 'geen aziaten, geen zwarten, geen dikkertjes, geen vrouwelijke types'.

Discriminerende teksten verwijderd

Vanaf nu zijn deze teksten verboden op de app. "Online discriminatie heeft epidemische proporties aangenomen", zegt een woordvoerder van Grindr. "We gaan discriminerende teksten op profielen verwijderen. Je bent vrij om je voorkeur aan te geven, maar zeg dan wat wel je type is in plaats van wat niet je type is." Gebruikers die toch nog een discriminerende tekst tegenkomen, kunnen die bij Grindr aangeven. Moderatoren zullen die dan beoordelen.

"Racisme, transfobie, het vernederen van dikke en vrouwelijke mannen en het stigmatiseren van mensen met hiv zijn grote problemen in de lhbt-gemeenschap", aldus Grindr. "Dit komt ook op ons platform terecht en als grootste homodating-app hebben wij de verantwoordelijkheid onze gebruikers te beschermen en een voorbeeld te zijn voor de gemeenschap."

Rechtszaak

Eerder dit jaar kondigde een Aziatisch-Amerikaanse man aan Grindr voor de rechter te slepen vanwege "het toestaan van racistische uitingen" op de app. Grindr zegt niet of die zaak iets te maken heeft met de stappen die het bedrijf nu neemt.

Wereldwijd heeft Grindr zo'n 3,8 miljoen dagelijkse gebruikers.

De nieuwe iPhones werden afgelopen week door Apple gepresenteerd, en wat vooral opviel: ze zijn maar weinig vernieuwend. Op één ding na: de nieuwe chip. Die is namelijk weer een tikkie kleiner gemaakt.

Apple vertelde op de presentatie uitgebreid over de zogenoemde A12 Bionic, de allereerste chip die 'op zeven nanometer' is gemaakt. Dat betekent dat alle stroomdraadjes zeven miljoenste van een millimeter dik zijn.

Da's dus enorm dun dus. Hoe dat precies werkt, leggen we uit de slider hieronder.

Dat Apple het als eerste is gelukt om zo'n chip in een telefoon te verwerken is natuurlijk knap, maar deze vernieuwing zat al een tijdje in de pijplijn.

Jaren geleden voorspelde één van de oprichters van Intel, Gordon Moore, dat het aantal transistors op een chip elke twee jaar zou verdubbelen: Moore's Law. Die transistors staan aan of uit, daar rekent de chip mee. En: hoe meer transistors op een chip, hoe meer informatie die kan verwerken.

De hele uitdaging van 'snelle computerchips' gaat dus om hoeveel transistors je op zo'n chip kwijt kunt. Hoe kleiner de transistor, hoe meer er op een chip passen, hoe sneller (iets versimpeld). Dat kan natuurlijk alleen maar als die transistors kleiner en kleiner worden. Om je een idee te geven: op Intel's eerste processor zaten transistors die ruim 1400 keer zo groot waren als die in de nieuwe iPhone.

De vraag is hoe klein een transistor nog kan worden. Voor chipfabrikanten wordt het steeds moeilijker om goed werkende chips te krijgen die nóg weer kleiner zijn dan de vorige generatie. Gordon Moore bedacht dat een tijdje geleden al: eind 2006 vertelde hij dat Moore's Law een keer tegen de grenzen van de natuur gaat aanlopen. Kleiner kan dan simpelweg niet meer.

De politie wil boeven gaan vangen door data in te zetten, meldde de NOS eerder vandaag. Door computergestuurd in databergen te zoeken naar interessante patronen, moeten verdachten eerder kunnen worden gestopt.

Het is een cliché om dan te beginnen over Minority Report, een film waarin misdrijven worden opgelost nog voordat ze hebben plaatsgevonden. Maar in werkelijkheid gaat het voorspellen van misdrijven niet om een filmscenario: het is een realiteit in verschillende landen, dichterbij dan je misschien zou denken.

Hoe de nieuwe onderzoeksmanier werkt, leggen we uit in deze video:

Het bekendste voorbeeld is wel ver weg: China. En dat is dan ook het voorbeeld dat het verst gaat. Is de politie in Nederland bezig met het opsporen van zakkenrollers en plofkrakers, in China wil de overheid ook minder vergaande 'overtredingen' bestraffen.

Je ouders niet vaak genoeg bezoeken, zwartrijden, oversteken bij rood licht? Het kan van invloed zijn op je 'sociale kredietscore', een cijfer dat invloed heeft op de vraag of je een trein kunt nemen, bepaalde banen kunt krijgen of je kinderen naar de goede scholen kunt sturen.

Het systeem is nog niet operationeel, maar in delen van China wordt er al volop mee getest, met slimme camera's die gezichten kunnen herkennen.

Verenigde Staten: niet altijd even transparant

Zo ver gaat het in westerse landen nog niet. Maar in de Verenigde Staten is de politie wel al meer dan tien jaar bezig om te zoeken hoe voorspellende technologieën kunnen worden ingezet tegen criminaliteit.

In Chicago hebben honderdduizenden burgers bijvoorbeeld een score waarmee de politie inschat hoe gevaarlijk ze zijn. Als de politie een burger staande houdt, weet de agent die dat doet hoe gevaarlijk die persoon is. Ook in andere grote steden wordt deze aanpak gebruikt.

Dat gebeurt niet altijd even transparant: vaak zijn de onderliggende algoritmes geheim. In New Orleans bleek zelfs al zes jaar een project te bestaan voor het voorspellen van misdrijven, zonder dat burgers of gemeenteraadsleden dat wisten. Na publiciteit erover trok de gemeente de stekker uit het project.

Duitsland: een brug te ver

Zoiets zou in Duitsland nooit gebeuren, zegt correspondent Kees van Dam. "Privacy is hier een groot goed: we hebben hier geen DigiD, ov-chipkaart en Google Street View." De afgelopen jaren is veel gedebatteerd over nieuwe wetgeving om de politie makkelijker achter de voordeur te laten kijken, maar die is nog niet aangenomen.

Een uitzondering is er in Beieren: daar is een wet aangenomen die de politie en de inlichtingendiensten preventief laat tappen en arresteren. Ook kunnen er camera's met gezichtsherkenning worden ingezet en lopen agenten rond met bodycams. "Maar daar gaat het echt om terrorisme. Zoiets inzetten voor zakkenrollers is in Duitsland echt een paar bruggen te ver", aldus Van Dam.

In Frankrijk heeft de politie meer ervaring met voorspellend rechercheren, maar dat blijkt ondanks een investering van 108 miljoen euro geen succes: agenten zijn onvoldoende opgeleid en de resultaten zijn niet spectaculair.

"Databases werden hierbij gekoppeld om beter te voorspellen waar welke vorm van misdaad zich zou voordoen", zegt correspondent Frank Renout. "Maar zoals een politiechef die zo'n project leidde, al zei: vroeger plakten we blaadjes met een punaise op een bord, nu hebben we data, maar dat is nog geen voorspellend politiewerk."

Weliswaar kon de politie in het departement L'Oise, in Noord-Frankrijk, 74 procent van alle strafbare feiten voorspellen met software, maar dat lukte de politiedienst net zo goed door ouderwets veldwerk op straat. Het project werd dan ook stopgezet.

Desondanks schuift de Franse politie digitaal rechercheren nog niet aan de kant: er is vorig jaar een speciale politiedienst opgericht die zich richt op agenten die niet de straat opgaan, maar wetenschappelijke of technische expertise hebben.

Verenigd Koninkrijk: weinig kritiek

In het Verenigd Koninkrijk, het land met de grootste hoeveelheid beveiligingscamera's per inwoner, is de politie wel blij met de voorspellende technologie. In Kent, bijvoorbeeld, heeft voorspellende software geleid tot 6 procent minder geweldsdelicten op straat. "Ook was de politie vaker in staat om snel aanwezig te zijn en escalatie te voorkomen", zegt correspondent Tim de Wit.

De politie in Kent is nu aan het onderzoeken hoe ook het aantal inbraken kan worden teruggedrongen en ook andere politiekorpsen experimenteren met de technologie.

Burgers vinden het prima. "Ongeveer de helft van de Britten vindt het goed als politie en veiligheidsdiensten meer bevoegdheden krijgen", zegt De Wit. "Maar privacywaakhonden en ook mensenrechtenorganisaties waarschuwen voor de gevolgen."

Geen China

In Nederland is de politie in ieder geval niet van plan om zo ver te gaan als in China, zegt Theo van der Plas, programmadirecteur digitalisering en cybercrime bij de politie. "We willen niet de gegevens van alles en iedereen zomaar in ons systeem hijsen."

Volgens Van der Plas wordt binnen de politie een "ethisch debat" gevoerd over de grenzen van datagebruik, maar is het uiteindelijk aan de politiek om te bepalen hoe ver de opsporing mag gaan.

Van der Plas denkt dat werken op basis van data er uiteindelijk voor gaat zorgen dat minder mensen ten onrechte gecontroleerd worden. "Je kunt op basis van kennis een betere selectie maken dan wanneer je alleen werkt op het gevoel of de blik van een willekeurige diender."

Het was voor Apple niet het gemakkelijkste jaar op software-gebied en de komst van iOS 12 moet dat gaan veranderen.

Het bedrijf moest zijn excuses aanbieden voor slechte communicatie over hoe de telefoonsoftware omgaat met de snelheid en de batterij van oudere iPhones. Daarnaast kon door een bug de telefoon van gebruikers op een zeker tijdstip spontaan crashen.

Beide zaken zijn inmiddels allang opgelost. Tegelijkertijd waren het niet de enige problemen die gebruikers meldden, waardoor het afgelopen jaar het beeld ontstond dat Apple zijn telefoonsoftware een beetje heeft laten versloffen en dat het niet zo stabiel is als die zou moeten zijn. En juist daar ligt de focus in de nieuwste softwareversie.

Echt sneller?

Zo gaan oudere toestellen nog een jaartje mee. Apple blijft namelijk de iPhone 5S - inmiddels vijf jaar oud - ondersteunen. Tot nu kregen iPhones tot vier jaar na lancering updates mee. Ook claimt het bedrijf dat de softwareversie beduidend sneller is dan zijn voorganger. Zo moeten apps twee keer zo snel opstarten als je je telefoon intensief gebruikt. Dat zou dus ook moeten betekenen dat je echt nog wat aan je oude iPhone hebt.

Of dat echt zo is? Dat kan van verschillende factoren afhangen. Zo stelt Toms Guide na een test dat de ene app wel sneller opstart dan de andere. Sommigen gaan zelfs achteruit, zoals de populaire game Fortnite die zeven seconden meer nodig heeft om op te starten.

"Voor het eerst dat ik me kan herinneren bij een grote iOS-update voelen mijn iPhone en iPad direct sneller en stabieler", zegt de recensent van techsite The Verge. En dit is extra merkbaar op bijvoorbeeld een oudere iPad, concludeert hij, die onder iOS 11 naar eigen zeggen eigenlijk niet goed draaide.

Een andere belangrijke functie van iOS 12 heet 'Schermtijd' en is bedoeld om je tijd met de telefoon zelf en vooral bepaalde apps te beperken. Zo geeft het systeem je voortaan inzicht in hoeveel uur je doorbrengt met Instagram of Netflix. Daarnaast krijg je de mogelijkheid om voor jezelf een timer in te stellen, als je weet dat je anders te lang op je telefoon zit.

Maar werkt het echt? Joanna Stern, tech-columniste bij The Wall Street Journal, betrapte zichzelf erop dat ze de timer negeert. Dat werd zelfs een routine. Ook merkt ze op dat iOS 12 iets mist: het automatisch grijs maken van het scherm, wat concurrent Android wel biedt in de nieuwste softwareversie (Android 9.0). Dit moet gebruik ontmoedigen omdat je telefoon er minder aantrekkelijk uitziet.

iOS 12 is waarschijnlijk rond 19.00 uur Nederlandse tijd beschikbaar.

Een patiënt die een nierstoornis oploopt, mensen die te lang of een verkeerde dosis medicatie krijgen - de problemen met communicatie in de zorg betekenen niet alleen veel werkdruk, maar hebben ook gevolgen voor de veiligheid van patiënten.

De NOS kreeg na een rondgang honderden reacties van zorgmedewerkers, waaronder bijna tweehonderd reacties van zorgmedewerkers die voorbeelden gaven van hachelijke situaties als gevolg van haperende ict. De meesten willen anoniem blijven.

Zo vertelt een verpleegkundige in een ziekenhuis over een patiënt die overkwam uit een ander ziekenhuis, maar onduidelijk was waarvoor. "Pas na twee uur werd duidelijk dat de patiënt met spoed moest worden gedialyseerd en dat hij daarom was overgekomen naar ons ziekenhuis", zegt ze.

Dialyse is nodig voor patiënten bij nierproblemen: bij hen maken de nieren het bloed niet meer schoon, waardoor dat met een kunstnier moet gebeuren. Als dat te laat of niet gebeurt, is dat levensgevaarlijk.

De beroepsvereniging heeft geen goed woord over voor de problemen:

Een veelgehoord probleem onder zorgverleners is dat het missen van informatie over ziektes en gebruikte medicatie leidt tot gevaarlijke situaties. Patiënten kunnen verkeerde medicatie krijgen, die niet past bij medicijnen die ze al slikken. Of iemand komt in het ziekenhuis terecht en had al bepaalde problemen, maar de behandelaars weten dat niet, waardoor ze de verkeerde beslissingen nemen.

Zo geeft een medisch specialist in een academisch ziekenhuis het voorbeeld van een patiënt die binnenkwam met een herseninfarct. "We gaven hem toen bloedverdunners, maar die hadden we in zijn situatie niet moeten geven", schrijft de specialist.

Verpleegkundigen en artsen vragen wel aan patiënten wat voor medicijnen ze gebruiken, maar die weten dat ook niet altijd precies. "Patiënten weten niet alles en dat mogen we ook niet verwachten", schrijft een verpleegkundig specialist. Zij zegt dagelijks gevaarlijke situaties mee te maken doordat informatie ontbreekt.

Dat is ook gevaarlijk als patiënten allergisch zijn voor een bepaald medicijn. Die informatie komt niet automatisch van het ene in het andere systeem terecht, waardoor iemand dus medicijnen voorgeschreven kan krijgen waarvoor hij of zij juist allergisch is.

Papier

Veel zorginstellingen leunen op papier: ze schrijven of printen dan een verwijsbrief of een zogeheten overdracht en geven die mee aan de patiënt. Maar mensen raken wel eens iets kwijt.

Bijvoorbeeld in het geval van een vrouw die werd doorverwezen van een ziekenhuis naar een wijkverpleegkundige. Die verwijsbrief raakte de vrouw kwijt, waarna de informatie niet meer kon worden opgevraagd in het ziekenhuis, omdat de verantwoordelijke verpleegkundige in het ziekenhuis al naar huis was.

Achteraf bleek de vrouw last te hebben van zogenoemde deliers, periodes van extreme verwardheid, en is ze in die toestand in de auto gestapt. "Ze is bijna gaan spookrijden op de snelweg. Dat had voorkomen kunnen worden als ik had geweten wat er in het ziekenhuis is gebeurd", schrijft de wijkverpleegkundige.

Ook een verpleegkundige op de hartbewaking in Amsterdam schrijft dat informatie vaak niet overeen komt. "Waardoor een patiënt een dubbele dosis krijgt, of niet de juiste medicatie."

Complicaties en doden

Of al die problemen er ook toe leiden dat meer mensen complicaties krijgen of zelfs overlijden, is moeilijk te zeggen. Eerder dit jaar meldde RTL Nieuws dat veel dodelijke missers in de zorg komen door het slecht bijhouden van dossiers en communicatiefouten, maar of dat weer wordt veroorzaakt door de gebrekkige ict-infrastructuur is onbekend.

Medewerkers in de zorg zijn veel tijd kwijt aan het overtikken, printen en faxen van gegevens van patiënten. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS onder ruim 700 zorgmedewerkers, onder wie 500 verpleegkundigen.

Honderden zorgverleners klagen dat ze veel tijd kwijt zijn aan het overtikken, vaak tot een uur per dag. "Beschamend", noemt Sonja Kersten de situatie. Zij is directeur van V&VN, de beroepsvereniging van verpleegkundigen.

Wat haar betreft moeten zorginstellingen een vuist maken tegen de ict-leveranciers en eisen dat de software beter gaat samenwerken. "Ict moet de zorg helpen, niet ingewikkelder maken", zegt Kersten.

Digitale systemen

Vrijwel alle ziekenhuizen, huisartsen, apotheken en andere zorginstellingen zijn inmiddels over op digitale systemen, waarin ze informatie over patiënten opslaan. Het probleem is dat die systemen onderling vaak niet met elkaar praten, terwijl informatie over een patiënt soms toch naar een andere zorginstelling toe moet.

Dat is bijvoorbeeld het geval als iemand van een algemeen ziekenhuis wordt doorverwezen naar een universitair ziekenhuis, maar ook als iemand uit het ziekenhuis wordt ontslagen en wordt doorverwezen naar een instelling voor wijkverpleging.

In veel gevallen wordt die informatie per post of per fax doorgegeven, of krijgt een patiënt een handgeschreven of afgedrukt dossier mee, dat daarna moet worden overgetikt. Ziekenhuizen laten soms zelfs een taxi of een koerier rijden om röntgenscans of mri-beelden bij een andere zorginstelling te krijgen.

Risico's

Al dat handwerk kost veel tijd, terwijl de werkdruk in de zorg toch al hoog is. Het brengt ook risico's met zich mee: zo kan het overtikken leiden tot tikfouten, waardoor patiënten bijvoorbeeld verkeerde doses medicijnen krijgen.

Meer dan de helft van de zorgverleners met wie de NOS in contact kwam, gaf aan dat de patiëntveiligheid door de niet-communicerende ict wel eens in het geding komt. "Je kunt je voorstellen dat als je telkens informatie moet overtikken van het ene in het andere systeem, er wel eens fouten worden gemaakt", zegt Kersten.

Ontbrekende informatie

Op de afdeling spoedeisende hulp ontbreekt bovendien vaak belangrijke informatie over patiënten die binnenkomen. Het kan dagen duren tot relevante informatie is doorgefaxt.

Dat beaamt Marcel Daniëls, cardioloog in het Jeroen Bosch Ziekenhuis en voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten. "Vorige week kreeg ik een patiënt binnen die een hartinfarct had gehad. Zijn familie gaf aan dat hij onder behandeling was in Utrecht", zegt Daniëls.

"Maar waarvoor dan precies, dat wisten ze niet. Terwijl dat soort informatie heel belangrijk is." In dit geval moest er worden gebeld met het ziekenhuis in Utrecht. "Anno 2018 zou dat niet meer nodig hoeven zijn. Communicatie met andere ziekenhuizen, huisartsen of de wijkverpleging is in de praktijk eigenlijk onmogelijk."

Verouderd

Ook kan informatie alweer verouderd zijn op het moment dat hij zijn bestemming bereikt. "Als we informatie al naar de volgende zorgverlener hebben gefaxt en iemand daarna twee dagen in het ziekenhuis blijft, kan er in die tijd alweer veel zijn veranderd", zegt Florian van Hunnik, verpleegkundige en chief nursing informatics officer bij het OLVG in Amsterdam.

Net als veel van zijn vakgenoten is hij veel tijd kwijt aan het overschrijven en faxen van informatie, bijvoorbeeld als een patiënt wordt doorverwezen naar de wijkverpleging. "Dat moeten we dan eerst intern met de hand overschrijven naar een ander systeem. Vervolgens gaat dat per fax naar de wijkverpleger en die gaat dat dan weer zitten invoeren."

Als iemand uit het ziekenhuis wordt ontslagen, zit ook de apotheek met een probleem, zegt apotheker Cindy Hoonhout. "Wij krijgen dan vaak niet alle informatie over wat er in het ziekenhuis is gebeurd qua medicatie. Soms geeft het ziekenhuis die informatie op papier mee aan de patiënt, maar die komt dan niet bij ons terecht."

Terwijl die informatie wel belangrijk kan zijn, bijvoorbeeld voor het bepalen van de hoeveelheid medicatie die iemand veilig kan krijgen.

Landelijk patiëntendossier

De politiek heeft geprobeerd om een landelijk systeem voor de uitwisseling van zorggegevens op te zetten: het Elektronisch Patiëntendossier. Dat systeem liep echter spaak op privacybezwaren: de Eerste Kamer vreesde dat dat systeem niet goed genoeg zou kunnen worden beveiligd.

Sindsdien zijn er wel initiatieven geweest om gegevens uit te wisselen, zoals het Landelijk Schakelpunt (LSP). Maar in veel gevallen wordt daar geen gebruik van gemaakt: huisartsen zien er weinig in, meldde onderzoeksplatform Investico dit jaar.

Bovendien moeten mensen actief toestemming geven voordat iemands dossier mag worden aangesloten op het LSP. "De gemiddelde apotheker heeft 10.000 klanten, probeer die allemaal maar eens om toestemming te vragen", zegt apotheker Hoonhout.

Daarnaast is de informatie die via dat schakelpunt wordt uitgewisseld, niet compleet. "Zo zien we het niet altijd als iemand stopt met een medicijn en krijgen we geen uitslagen uit laboratoria."

Regionale initiatieven

Ook initiatieven met namen als Whitebox, Zorgdomein, Zorgplatform en het 'Versnellingsprogramma informatie-uitwisseling patiënt en professional' hebben de papierwinkel in de zorg nog niet tot een einde gebracht.

"Er zijn veel regionale initiatieven, maar het lukt niet om alles op elkaar aan te sluiten", zegt Suzan Gipmans van Werkgroep Zorg 2025, een organisatie van jonge zorgmedewerkers. "Mensen in de zorg zijn bang dat er straks twintig van dit soort platforms zijn."

Veiligheid

Privacy is een belangrijk argument tegen digitale uitwisseling. Maar de privacy is nú juist niet goed geregeld, denkt V&VN. "Nu slingeren overal papieren rond met patiëntgegevens, dat levert juist privacyzorgen op", zegt Kersten. "Als zorgsystemen met elkaar samenwerken en we beveiligen dat goed, is dat juist een verbetering voor de privacy."

De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen is het ermee eens dat zorginstellingen samen "met de leveranciers van ict-systemen het gesprek moeten aangaan". "Leveranciers moeten zorgen dat ze ook met andere systemen kunnen koppelen, op een betaalbare manier. Het is tenslotte maatschappelijk geld", aldus de organisatie in een schriftelijke reactie.

En daar zit wel een probleem, zegt Gipmans. "Technisch kan er van alles, maar iemand moet het betalen", zegt ze. "En niemand lijkt bereid te zijn om te betalen voor het uitwisselen van patiëntgegevens."

Vreemd, vindt Gipmans dat. "Netflix was nooit zo groot geworden als het alleen op televisies van Samsung had gewerkt", vergelijkt ze de situatie in de zorg met die in het dagelijks leven.

"Iedere zorginstelling moet nu zelf onderhandelen met een ict-leverancier om uitwisseling mogelijk te maken", zegt Kersten van V&VN. "Zorginstellingen zouden samen moeten eisen dat gegevens van patiënten kunnen worden gekoppeld voor een eerlijke prijs, in plaats van dat ze allemaal de volle mep moeten betalen."

Chipsoft, een van de twee grote leveranciers van ict-systemen aan ziekenhuizen, is het eens met de kritiek dat het nu niet goed gaat. "Er gebeurt een hoop, maar het is wettelijk extreem complex om medische gegevens uit te wisselen zonder expliciete toestemming van de patiënt", schrijft dat bedrijf in een schriftelijke reactie. Het bedrijf vraagt de politiek dan ook om hulp.

Wanneer was de laatste keer dat jij keek op Startpagina.nl? De site is nog steeds een van de best bezochte websites van Nederland. En dit weekend bestaat-ie 20 jaar.

Startpagina.nl is de plek om het internet te ontdekken, althans dat is het idee erachter. Het werd in 1998 bedacht door Durk Jan de Bruin. "Hij bedacht het ooit voor zijn vader", vertelt marketingdirecteur Leon Dekker. "Nog steeds staan we in de top-10 van Nederlandse websites."

Het idee achter Startpagina.nl: het internet kan een ingewikkelde plek zijn om te ontdekken. Dus maakte De Bruin een overzichtspagina met alle links die zijn vader nodig had. Al snel groeide het uit tot een succes. De Bruin verkocht de site in 2000 voor omgerekend 13,5 miljoen euro aan uitgeverij VNU, nu opgegaan in Sanoma Media, de uitgeverij achter Nu.nl, VIVA en tal van tijdschriften.

Bekijk het verschil tussen Startpagina.nl 20 jaar geleden en nu:

"Het is nooit het doel geweest om een mooie pagina te maken. Het moest handig zijn", zegt Dekker. En dat is nog steeds zo. In de afgelopen 20 jaar is er amper wat veranderd. "Aan het basisprincipe van blokjes en linkjes is weinig veranderd, door de jaren heen is de inhoud van de site en het uiterlijk wel veranderd", zegt Dekker. Een nieuwe toevoeging is wel GoeieVraag. "En binnenkort komen we ook met een GoeieVraag-app waarbij je met je stem een vraag kunt stellen en je een antwoord krijgt."

En als je denkt: niemand kijkt daar toch meer op (want Google)? Nog steeds trekt de site 4 miljoen bezoekers per maand, volgens Dekker. "Als wij een blokje veranderen, dan horen we het gelijk van bezoekers." En: er zijn nog steeds 6000 themapagina's en 1200 hobbyisten die deze pagina's beheren.

Wel is de kans kleiner dat jongeren de site bezoeken. "Ja, het grootste deel van onze doelgroep is 50-plus. Inmiddels richten we ons ook vooral op die groep. Het grootste deel van onze bezoekers komt nog via de desktop en niet via mobiel."

Ook bijzonder: de meeste bezoekers hebben Startpagina ook echt ingesteld als hun startpagina. "De grote uitzondering is GoeieVraag.nl", zegt Dekker. "Dat wordt ook goed bezocht door jongeren en op mobiel. De meeste bezoekers komen op GoeieVraag via Google."

Maar Startpagina onttrekt zich dus eigenlijk grotendeels aan de dominantie van Google. De site wordt gerund door tien man redactie en vijf IT'ers. "Op Startpagina laten we je dingen zien waarvan wij denken dat het voor jou handig is." En dat is heel wat anders dan de algoritmische zoekresultaten van Google. "We bieden overzicht. Mensen vinden het sneller bij elkaar. En het zijn links geselecteerd door een redactie, in plaats van door een zoekmachine. Dat is de meerwaarde."

De Noorse politie zoekt op het water naar de vermiste Arjen Kamphuis, in het fjord waar eerder zijn kajak en andere spullen zijn gevonden. Dat meldt de Noorse politie aan de NOS.

Dat de Noorse politie op het water zoekt, wijst erop dat ze ernstig rekening houden met het scenario dat hij door een ongeluk is omgekomen. Toch vindt zijn omgeving dat niet het meest waarschijnlijke scenario. Er zijn namelijk nog veel vragen onbeantwoord.

Het ongeluk-scenario

De 46-jarige cybersecurity-specialist verdween van de radar nadat hij op 20 augustus had uitgecheckt in zijn hotel in Bodø, in het noorden van Noorwegen. Hij droeg volgens de politie twee zware tassen, waarvan een waarschijnlijk de tas met de opvouwbare kajak was. Deze week werden in een fjord niet ver van Bodø zijn kajak en andere 'spullen' gevonden. Wat die spullen zijn, en of zijn identiteitskaart bij die spullen zat, wil de Noorse politie niet zeggen. Wel zeggen te weten dat het zijn spullen zijn.

"Het ongeluk-scenario zit vol met vraagtekens", zegt Marco Visser. Hij werkt sinds vier jaar met Kamphuis samen bij data-analysebedrijf Pretty Good Knowledge en raakte met hem bevriend. "Arjen heeft namelijk veel ervaring met expedities in onherbergzame gebieden, zoals de Himalaya. Hij zou nooit alleen aan een gevaarlijke onderneming beginnen."

Bovendien is tien dagen nadat Kamphuis was uitgecheckt in het hotel in Bodo zijn telefoon aan geweest. Het duurde minder dan een uur, waarbij volgens de politie een Nederlandse simkaart van Kamphuis werd verwisseld voor een Duitse simkaart van Kamphuis. Nog merkwaardiger is dat dit gebeurde in Vikeså, een plaatsje 1700 kilometer ten zuiden van de plek waar Kamphuis voor het laatst was gezien.

Volgens de politie heeft zich in dezelfde plaats ook een getuige gemeld die Kamphuis na 20 augustus nog zou hebben gezien. Ook in het Deense Esbjerg zou Kamphuis begin september nog gesignaleerd zijn, meldt de politie.

Zelfgekozen verdwijning

Een ander scenario is dat van de zelfgekozen verdwijning. Zo is het opvallend dat Arjen Kamphuis tegen zijn omgeving heeft gezegd dat hij op vakantie ging naar Spitsbergen, maar daar volgens de Noorse politie nooit is geweest.

"Ook het scenario dat hij opzettelijk verdwenen is, is onrealistisch" zegt Visser. "Hij had sowieso iemand in vertrouwen genomen om de media-aandacht te temperen." Ook vindt hij het "niets voor Kamphuis".

Kamphuis had vlak voor zijn vertrek nog contact met enkele goede vrienden. "We vonden het vreemd dat hij daarna niet op onze berichten reageerde", zegt Ancilla van de Leest, voorvechter van digitale rechten en goede vriendin van Kamphuis. "Ik had zelf ook lange tijd niets van hem gehoord. Toen hij ook niet op zijn werk kwam opdagen hebben we de politie ingeschakeld."

Een dag later is er door zijn omgeving ook formeel aangifte gedaan van vermissing. Hierdoor is het voor de politie mogelijk om de woning van Kamphuis te doorzoeken en op zoek te gaan naar dna-sporen in zijn woning. Of dat gebeurd is wil de politie Amsterdam niet zeggen. "We maken gebruik van alle mogelijkheden die er zijn in vermissingszaken," aldus een woordvoerder.

Misdrijf

Een derde mogelijkheid is dat er sprake is van een misdrijf. Buitenlandse media als The Guardian en The New York Times leggen de nadruk op Kamphuis' werk voor WikiLeaks. Wat dat werk precies inhoudt of in welke periode het plaatsvond, is niet bekend. De klokkenluiderswebsite volgt de vermissingszaak op de voet, blijkt uit tweets.

Voor zover Van de Leest weet, heeft Kamphuis geen persoonlijke vijanden. "Maar hij steekt zijn mening nooit onder stoelen of banken." Dat Kamphuis daardoor in de problemen is gekomen, kan Van de Leest "niet uitsluiten".

Volgens onderzoeksjournalist Sanne Terlingen, die ook bevriend is met Kamphuis, is het vanzelfsprekend dat Kamphuis "meer vijanden heeft dan de bloemist op de hoek" vanwege de aard van zijn werk. "Als je de strijd aangaat en over veel informatie beschikt, dan maak je vijanden." Toch kan ze zich weinig voorstellen bij het scenario waarbij iemand naar Noorwegen is gereisd om hem om het leven te brengen.

Terlingen en Van de Leest benadrukken bovendien dat Kamphuis' werk voor WikiLeaks maar een klein deel vormt van de bijdrage die hij levert aan het verbeteren van cybersecurity.

"Hij strijdt vooral tegen het gebrek aan kennis op plaatsen waar belangrijke beslissingen worden genomen", zegt Van de Leest. "Je kunt je voorstellen dat het gevaarlijk kan zijn als je niet over de juiste IT-kennis beschikt en toch over IT-beveiliging moet beslissen."

Het lijkt Visser onwaarschijnlijk dat Kamphuis' verdwijning iets met zijn werk voor WikiLeaks te maken heeft. "Als dat zo is had hij al veel eerder een probleem gehad. Hij heeft zijn activistische kant juist al jaren achter zich gelaten."

Op internet is een storm van kritiek losgebarsten nadat het Europees Parlement heeft ingestemd met strengere copyright-regels.

Op sociale media worden duizenden berichten geplaatst met de hashtag #saveyourinternet. Een petitie tegen de regels is ruim een miljoen keer getekend. En onder Instagram-berichten van de EU staat een lange lijst van reacties met "deny article 13", een verwijzing naar een van de artikelen uit het voorstel.

Ook de Belgische ICT-expert en stand-upcomedian Jeroen Baert sprak zich uit. "Zeg dus ook maar bye bye tegen memes", schreef hij op Twitter nadat de stemming was afgelopen. "Als de richtlijn ook op deze manier geïmplementeerd wordt, heeft dat een impact op de manier waarop wij het internet gebruiken", zegt hij tegen de NOS.

Nu is het nog zo dat afbeeldingen, muziek of filmpjes op internet kunnen worden geplaatst en daar een tijdje kunnen blijven staan, voordat het bedrijf of de persoon die de rechten beheert bezwaar maakt. Onder de nieuwe regels moeten grote platformen, zoals YouTube, Google en Facebook, actiever gaan controleren op beschermde inhoud.

Dat kunnen ze doen door uploadfilters anders in te stellen. Met zo'n filter wordt van tevoren gecontroleerd wat gebruikers op een website plaatsen.

Critici zijn bang dat het door de strengere controle moeilijker wordt om bijvoorbeeld video's of plaatjes te delen die beschermde inhoud bevatten, maar niet zijn bedoeld om geld mee te verdienen. Denk bijvoorbeeld aan een uitlegvideo die korte stukjes muziek van bekende artiesten bevat of een meme met een afbeelding uit een film.

Oud verdienmodel

Voorstanders zeggen dat makers beter worden beschermd door de nieuwe regels. YouTube, Google en Facebook moeten betalen als ze afbeeldingen of muziek van anderen willen gebruiken. Muzikanten als Gers Pardoel en Paul McCartney steunen het voorstel dan ook, net als NPD Nieuwsmedia, de branchevereniging van kranten en tijdschriften.

ICT-expert Baert vindt ook dat artiesten recht hebben op een eerlijke vergoeding voor hun werk, maar denkt niet dat dit de juiste manier is om dat voor elkaar te krijgen. De muziekindustrie en media plakken volgens hem een oud verdienmodel op een nieuw platform: het internet.

Als de regels op deze manier worden doorgevoerd, is dat in het nadeel van kleine bedrijven, denkt Baert. "Als ik nu bijvoorbeeld JeroenTube wil oprichten, moet ik aan veel meer regels voldoen." Critici vrezen dat ook veel kleinere platforms een uploadfilter zullen moeten installeren en uit voorzorg meer plaatjes, video's en informatie weren.

Het strengere uploadfilter kan zo tot problemen leiden voor gebruikers, denkt hij. "De EU zegt dat een uitzondering wordt gemaakt voor beschermde inhoud in de vorm van memes of satire. Maar zo'n filter weert dat soort afbeeldingen eerst. Pas als iemand bij Facebook of Google ingrijpt, mag zo'n plaatje dan alsnog worden geplaatst. Dat is natuurlijk de omgekeerde wereld."

Het algoritme van de filter kan bovendien de grijze gebieden, waarin veel van het werk op internet valt, niet onderscheiden, zegt de computerwetenschapper. Daardoor bestaat het risico dat zelfs bij de kleinste auteursrechtschendingen al wordt ingegrepen. Volgens Baert gaat zo een deel van de 'remixcultuur' op internet verloren.

Voor online encyclopedieën is een uitzondering gemaakt, maar toch is Wikipedia fel tegenstander. De website vindt de copyright-regels ouderwets en is teleurgesteld in de uitkomst van de stemming in het Europarlement.

Onderhandelingen

Het Europarlement wees de richtlijn begin juli nog af, maar heeft zich na een aantal aanpassingen alsnog achter de strengere regels geschaard.

Dat betekent overigens nog niet dat die ook zijn ingevoerd. Eerst moet nog over de richtlijn worden onderhandeld met de afzonderlijke EU-lidstaten, die zelf kunnen bepalen hoe strikt ze de regels willen doorvoeren. Daarna stemmen de Europarlementariërs er nog een keer over. De verwachting is dat er begin volgend jaar een definitief akkoord ligt.

Maar nu het Europarlement zich achter de maatregelen heeft geschaard, is de kans volgens betrokkenen klein dat petities, protest-memes of andere kritiek op sociale media nog iets kunnen bewerkstelligen.

Voor wie regelmatig op de weg zit, zal het waarschijnlijk een bekend beeld zijn: mensen die tijdens het rijden bezig zijn met hun telefoon. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat de kans op een ongeluk verzesvoudigt als iemand appt achter het stuur. Reden voor het ministerie van Infrastructuur om te starten met een campagne die het gebruik van de smartphone ontmoedigt.

Minister Van Nieuwenhuizen heeft vanmiddag, samen met partijen als Veilig Verkeer Nederland en de ANWB, onder de naam Mono hiervoor het startsein gegeven. "Mono staat voor ongestoord onderweg zijn en de aandacht bij één ding houden: het verkeer. Zonder afleiding van appjes of social media posts", schrijft het ministerie. Het is bedoeling dat de campagne een paar jaar duurt.

Er zijn al diverse manieren om telefoongebruik achter het stuur tegen te gaan. Zo bieden Apple en Samsung de functies 'Niet storen tijdens het rijden' en 'In-Traffic Reply' aan. Die werken als volgt: als iemand je een bericht stuurt terwijl je autorijdt, krijgt de verzender automatisch een berichtje terug waarin staat dat je nu niet kunt reageren en later het bericht leest.

Volgens het ministerie zijn deze functies nog niet bekend bij het grote publiek en zal er daarom in de campagne aandacht voor worden gevraagd.

Google heeft de app 'Android Auto' die je telefoon overneemt wanneer je begint met rijden. De app werkt alleen nog niet in Nederland, zegt een woordvoerder van de zoekgigant. Wel zijn er al soortgelijke apps in de Google Play Store te vinden van andere makers.

Al deze functies werken op basis van vrijwilligheid; de bestuurder kiest er bewust voor om ze te activeren. Dat gaat niet werken, denkt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. "Dit zijn allemaal speldenprikjes. Je hebt maatschappelijke druk nodig om iets te veranderen."

De verkeerspsycholoog vindt dat partijen zoals de overheid en het bedrijfsleven om de tafel moeten gaan zitten om een goed gezamenlijk plan te bedenken dat een maatschappelijke impact heeft. Tertoolen zegt daarnaast dat de overheid verder moet gaan dan het opzetten van een campagne: "Ze zouden zelf het goede voorbeeld moeten geven."

Wat hem betreft installeren overheidsorganisaties en bedrijven in al hun bedrijfsauto's de SafeDrivePod, een apparaat ter grootte van een muntje van 5 cent dat in een auto wordt geïnstalleerd en ervoor zorgt dat je alleen handsfree kunt bellen of gebruik kunt maken van navigatie. Daarnaast krijgt de "verantwoordelijke", zoals SafeDrivePod de werkgever noemt, inzicht in hoe je het systeem gebruikt.

"Dan geef je een heel duidelijk signaal af: we accepteren dit niet", zegt Tertoolen. Die denkt dat de kans dan groter is dat bestuurders met een eigen auto daar vervolgens ook voor kiezen.

Verzekeringsmaatschappij Interpolis bedacht in 2015 al een app om telefoongebruik te ontmoedigen: Automodus. Met deze app kun je punten sparen: 100 punten zijn 1 euro waard. Het totale bedrag dat wordt verzameld door gebruikers van de app schenkt de verzekeraar aan doelen die zijn gericht op het verkeersveiliger maken van Nederland.

Tot nu toe lijken al deze mogelijkheden nog niet echt aan te slaan. Maar, zegt een woordvoerder van het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV), het is nog te vroeg om te concluderen wat wel en niet werkt. De technologie is gewoonweg te nieuw. "Over de automodus van Interpolis zijn we licht positief gestemd omdat je voor iets spaart, maar het ei van Columbus hebben we nog niet gevonden."

Een belofte aan je familie

In België hebben ze gekozen voor een andere aanpak. Daar is een campagne opgezet waarbij automobilisten een belofte doen aan hun familie of vrienden dat ze niet meer appen of bellen achter het stuur. "Als je iemand een belofte laat maken aan iemand die belangrijk is hun leven, is de kans veel groter dat er iets verandert", zei Eddy Klynen eerder vandaag in podcast De Dag.

Luister hieronder het complete gesprek met Klynen terug:

De presentatie van Apple woensdagavond was vooral opvallend omdat er weinig vernieuwingen werden aangekondigd. Daarbij komt dat twee van de drie telefoons die het bedrijf toonde de toch al hoge grens van 1000 euro ruim passeren. En dat past in een trend die het bedrijf al eerder heeft ingezet.

De presentatie, die traditiegetrouw draait om de nieuwste iPhones, wordt gezien als het belangrijkste moment van het jaar voor Apple. Het concern heeft de reputatie functies aan te kondigen die niet per se nieuw zijn, maar Apple wordt wel vaak gecomplimenteerd dit beter te doen dan de rest. Zulke nieuwe functies ontbraken bij de nu gepresenteerde toestellen.

Duurste telefoon: 1659 euro

Het bedrijf presenteerde drie modellen: de iPhone XR (waarbij de X staat voor 'ten'), de XS en grote broer XS Max. Daarbij valt vooral de eerste op, die Apple bewust lager heeft geprijsd. Je moet dan wel accepteren dat de telefoon een LCD-scherm heeft in plaats van OLED, wat een betere kleurweergave heeft (en bij fabrikanten als Samsung al een tijdje de standaard is). Ook heeft de XR maar één cameralens in plaats van twee. De duurste telefoon die je straks kunt kopen is 1659 euro en ja voor dat geld kun je ook een heel goede pc kopen.

Daarnaast blijft Apple de iPhone 7 en 8 verkopen, die wat in prijs zakken. Alleen als je die toestellen gaat vergelijken met wat bijvoorbeeld een Chinese fabrikant als Huawei te bieden heeft op het gebied van uiterlijk - wat voor veel consumenten toch een belangrijk beweegreden is - dan kunnen die Apple-modellen wel ouderwets aanvoelen.

De oude telefoons zijn daarom vooral interessant voor opkomende markten als India, merkte analist Ben Bajarin op Twitter op.

Waar Apple vorig jaar op de proppen kwam met een telefoon die in veel opzichten was veranderd, bleven grote veranderingen bij de XS en XS Max uit. Consumenten moeten het doen met snellere processors. Daar was tijdens de perspresentatie opvallend veel aandacht voor en sommigen zagen daarin een teken dat Apple eigenlijk weinig te vertellen had over de telefoon.

Wel bieden de XS en XS Max straks de mogelijkheid om gebruik te maken van een tweede simkaart, een zogeheten eSIM. Dit is dus geen fysieke variant, maar wordt digitaal toegevoegd aan je telefoon. Afgaande op wat Apple toonde tijdens de presentatie kun je met de twee nummers tegelijkertijd bellen en gebeld worden. Op dit moment is onduidelijk in hoeverre de Nederlandse telecomproviders hier klaar voor zijn, T-Mobile liet vanavond weten ermee bezig te zijn.

Meer verdienen met evenveel verkopen

De nieuwe peperdure iPhones passen in een trend die Apple al eerder heeft ingezet. Zakensite Quartz analyseerde de kwartaalcijfers en kwam tot de conclusie dat Apple vooral zoveel geld verdient doordat het zijn telefoons duurder maakt en niet doordat het er procentueel veel meer verkoopt.

Het enige andere product dat vanavond aandacht kreeg was de Apple Watch. Daar zaten dan weer wel interessante vernieuwingen, gericht op de gezondheid van de gebruiker. Zo kan de nieuwe Apple Watch zien wanneer je valt en het alarmnummer bellen. Ook is er een elektrocardiogram ingebouwd, die een eerste aanwijzing kan geven of er iets mis is met iemands hart.

Oplichting door je tegenover werknemers van een bedrijf voor te doen als de baas: het komt steeds vaker voor, blijkt uit cijfers van onder meer de Fraudehelpdesk. Ook de FBI meldt dat. Maar hoe gaat het in zijn werk?

Beveiligingsonderzoeker Wesley Neelen van Dearbytes kan erover meepraten. Een van zijn collega's kreeg recent een opvallend mailtje, zogenaamd van de directeur van dat beveiligingsbedrijf.

"Hoi Ard, we moeten een betaling van 18.975 euro naar Engeland sturen", schreef Erik Remmelzwaal, de directeur van het bedrijf, zogenaamd aan het hoofd financiën. "Welke informatie heb je nodig om het voor elkaar te krijgen?"

"Ard had direct door dat er iets niet in de haak was", zegt Neelen. Dat is niet altijd zo. Bedrijven trappen soms in deze vorm van oplichting. Volgens de Fraudehelpdesk hebben de mails dit jaar al voor 2,5 miljoen euro aan schade gezorgd.

Zo werkt de CEO-fraude:

Wie er niet in trapt, zal dit soort mails meestal negeren. Onderzoeker Neelen niet, hij deed er juist onderzoek naar en schreef er een blog over. "We vonden het wel een interessante casus, dus we besloten erin te duiken."

Neelen en zijn collega's antwoordden op de mail en verstopten er een tracking-pixel in. Dat is een afbeelding die, wanneer ze wordt geladen, informatie doorgeeft over de computer waar dat vanaf gebeurt.

"Zo konden we zijn ip-adres achterhalen", zegt Neelen. Dat is het unieke nummer van een internetaansluiting. In veel gevallen is daar ook een indicatie van een locatie mee te achterhalen; in dit geval was dat in Nigeria.

"Het is wel mogelijk om je op internet als iemand anders voor te doen, bijvoorbeeld alsof je uit Rusland komt. Maar Nigeria is voor dit soort aanvallen niet onwaarschijnlijk." Ook duidt het ip-adres op een aansluiting bij een mobiele telecomprovider in Nigeria.

Permanent achter de pc

Het lijkt erop dat de aanvallers permanent achter hun pc zitten, zegt Neelen. Dankzij de tracking-pixel kon hij zien hoe snel de mail werd geopend en beantwoord. "Ze lazen de mail binnen zes minuten en twee minuten later was er een reactie", zegt hij.

Ze gingen vernuftig te werk. "Ze mailden natuurlijk vanaf een nepadres, maar in de tekst van de mail veranderden ze het e-mailadres bij voorgaande mails in het echte adres van onze directeur", zegt Neelen.

In andere gevallen kraken aanvallers zelfs mailboxen om in te haken op bestaande gesprekken. "Dan antwoordt er iemand op een bestaande mailwisseling dat er geld moet worden overgemaakt", zegt Neelen. Dat is nog een stuk moeilijker te herkennen.

De kwaliteit van het Nederlands in de mails verschilde. "In de eerste mail was het goed, maar daarna verslechterde het, dus mogelijk hebben ze Google Translate gebruikt."

Kijk naar inhoud, afzender en taal

Na een paar mailtjes heen en weer stopten de aanvallers met antwoorden. "We hadden een formulier gemaakt waarvan we wilden dat ze het zouden invullen, zogenaamd om een betaling te krijgen", zegt Neelen. "Helaas deden ze dat niet."

Hij geeft bedrijven als tip om hun medewerkers alert te laten zijn op vreemde mails. "Kijk naar inhoud, afzender en taalgebruik", zegt Neelen. Dat kan bijvoorbeeld door een phishing-test te houden, waarbij werknemers een nepphishingmail krijgen voorgeschoteld om te zien of ze er in trappen. "En bij twijfel, bel de afzender", zegt Neelen.

In onderstaande video geeft ethisch hacker Wesley Neelen drie tips om fraudeurs in je mailbox te herkennen.

Het Europees Parlement heeft zich woensdagmiddag achter strengere copyright-regels geschaard. Dat betekent nog niet dat ze er komen: er moet nu worden onderhandeld met de EU-lidstaten; daarna kan het Europarlement er nogmaals over stemmen.

Het huidige voorstel voorziet in strengere maatregelen tegen auteursrechtschending. Zo zouden grotere platforms actief moeten gaan controleren op auteursrechtelijk beschermde inhoud, of voor de inhoud betalen.

Uploadfilter

Volgens de voorstanders is de wet vooral bedoeld voor grotere platforms als Google en Facebook, maar critici vrezen dat juist kleinere platforms met minder financiële middelen de dupe worden. Kleine bedrijven zijn uitgezonderd, maar het zou daarbij enkel om 'ultrakleine' bedrijven gaan.

Ook tekenen critici aan dat een zogenoemd uploadfilter de vrijheid op internet ingeperkt kan worden, en dat een schending van het auteursrecht niet per se verboden is. Zo mogen in Nederland parodieën worden gemaakt.

De Duitse Europarlementariër die het voorstel door het parlement loodste, riep zijn mede-parlementariërs juist om op zich achter de 'creatievelingen' te scharen. Volgens voorstanders maken multinationals als Google en Facebook misbruik van het creatieve werk van anderen, zonder daar netjes voor te betalen.

Sites als Wikipedia zijn uitgezonderd van het uploadfilter, evenals websites die niet voor een groot deel draaien op informatie die door gebruikers wordt geüpload. Maar hostingproviders, bedrijven die tegen betaling websites toegankelijk maken vanaf het internet, maken zich zorgen.

'Linkbelasting'

Het Europarlement stemde ook in met een ander onderdeel van de nieuwe auteursrechtregels, door de tegenstanders ook wel de 'linkbelasting' of link tax genoemd. Die verplicht bedrijven als Google en Facebook te betalen als ze delen van een bericht van media overnemen.

Omdat een hyperlink in veel gevallen wordt aangenomen in combinatie met de titel van een artikel, komt dat volgens tegenstanders neer op een belasting op linken.

Omstreden

De nieuwe regels zijn omstreden. Onder meer de bedenker van het world wide web, Tim Berners-Lee, waarschuwt voor de gevolgen: volgens hem komt het voorstel neer op een 'censuurmachine'. Ook Wikipedia is fel tegenstander.

In een eerste reactie noemt D66 de uitkomst van de stemming 'desastreus' voor de bescherming van burgerrechten en internetgebruikers.

Voorstanders zijn er ook, vooral in de nieuws- en entertainmentindustrie: zo hebben Gers Pardoel en Paul McCartney het Europarlement opgeroepen om in te stemmen met de plannen. Ook NDP Nieuwsmedia, de branchevereniging van onder meer kranten en tijdschriften, steunt het voorstel.

In juli stemde het Europarlement nog tegen het begin van de onderhandelingen met de EU-lidstaten.

Als het aan de Europese Commissie ligt, kunnen techplatforms straks een boete opgelegd krijgen als ze consequent te langzaam actie ondernemen tegen terroristische content. Dat heeft commissievoorzitter Juncker bekendgemaakt tijdens zijn laatste 'State of the Union'.

Van de bedrijven wordt verwacht dat ze, zodra er een melding binnenkomt, binnen een uur de content offline halen. Gebeurt dat "structureel" niet, dan kunnen de lidstaten een boete opleggen. Die zijn maximaal vier procent van de wereldwijde omzet van het jaar ervoor.

Het voorstel kan flinke gevolgen hebben voor techbedrijven. In Duitsland is er sinds begin dit jaar een nieuwe wet van kracht, die voorschrijft dat content die de wet overtreedt binnen 24 uur moet worden verwijderd. Anders kan er een milljoenenboete volgen. Het leidde daar tot veel kritiek en angst voor wat men 'meningenpolitie' noemt.

Meer druk op techplatforms

Als zo'n soort wet Europabreed wordt ingezet zal de druk op techbedrijven om sneller actie te ondernemen alleen maar toenemen. Als techbedrijven in de ogen van lidstaten structureel fouten maken, kan dat ze een miljoenen- of zelfs miljardenboete opleveren.

Nu moet worden gezegd dat terroristische content zich waarschijnlijk duidelijker laat herkennen dan bijvoorbeeld haatzaaien, maar het is wel de vraag hoe de bedrijven hiermee zullen omgaan. Platforms als Facebook, YouTube en Twitter worstelen daarnaast al jaren met het maken van de juiste verwijderkeuzes. Ook chat-app Telegram, waar bijvoorbeeld terroristen van IS veel gebruik van maken, zal de druk voelen toenemen.

In reactie op het voorstel van commissievoorzitter van Juncker laten zowel Facebook als Google weten dat ze het met de commissie eens zijn dat dit soort content zo snel mogelijk moet worden verwijderd. Daarbij benadrukken de bedrijven ook dat ze al allerlei maatregelen hebben genomen, zoals het gebruiken van computersystemen die content vinden voordat die door een gebruiker of de politie wordt gemeld.

Dat neemt niet weg dat de techbedrijven wel tegen deze maatregelen lobbyen in Brussel. Zij willen dat dit liever gebeurt op basis van vrijwilligheid.

"De plannen zijn een eerste aanzet", zegt Europa-correspondent Thomas Spekschoor. "Juncker houdt ze expres vaag. In feite zegt de commissie: we willen hier meer op focussen, laten we erover praten. Vervolgens zal er met de lidstaten en het Europees Parlement hier verder over moeten worden onderhandeld." Het kan dus zijn dat de uiteindelijke plannen er anders uitzien.

Dataschandaal Cambridge Analytica

Daarnaast heeft Juncker ook voorstellen gedaan om de verkiezingen beter te beschermen. Zo wil hij sancties kunnen opleggen bij het illegale gebruik van persoonlijke data van mensen. De vrees hierbij is dat dergelijke data kan worden gebruikt om hun stemgedrag te manipuleren en daarmee de uitslag te beïnvloeden.

In maart van dit jaar kwam naar buiten dat Cambridge Analytica van miljoenen Facebookgebruikers persoonlijke data had verzameld, zonder hiervoor toestemming te vragen. Volgens onderzoek van The London Observer en The New York Times werden deze data vervolgens gebruikt bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016, in een poging het stemgedrag van kiezers te sturen. Het bedrijf heeft dat altijd ontkend.

De criminele groepering die de betaalgegevens van 380.000 British Airways-klanten buitmaakte, zat eerder achter de hack bij Ticketmaster. Dat blijkt uit onderzoek van het Amerikaanse beveiligingsbedrijf RiskIQ.

British Airways en Ticketmaster zijn geen uitzonderingen: eerder waren de Britse boekenuitgever Faber and Faber, sportmerk Everlast en modemerk Rebecca Minkoff slachtoffer van dezelfde aanvallers. Volgens het beveiligingsbedrijf wisten de aanvallers toegang tot vele honderden webwinkels te verkrijgen.

Digitaal skimmen

De aanvallers gebruiken een methode die neerkomt op digitaal skimmen. Bij skimmen kopieert een aanvaller de pinpas als een klant hem in een pinautomaat steekt, bijvoorbeeld door een opzetstuk op een pinautomaat te monteren.

In dit geval deden de aanvallers datzelfde, maar dan met programmeercode op de website en in de mobiele app. Ze plaatsen een programmaatje op de webpagina en in het deel van de app waar klanten hun betaalgegevens moesten invoeren. Daardoor konden ze een kopie maken van die gegevens en die in hun eigen systemen opslaan.

Eerder zei British Airways dat de informatie op zijn systemen was "versleuteld" en dat de criminelen "verfijnde inspanningen hebben gedaan om de data in handen te krijgen".

Dat lijkt te kloppen: de aanvallers deden hun best om zo lang mogelijk onopgemerkt te blijven. RiskIQ vermoedt bovendien dat ze al langer toegang hadden tot de systemen van British Airways.

Russisch

Waar de aanvallers vandaan komen, is niet duidelijk. "De aanvallers spreken van oorsprong Russisch", zegt Yonathan Klijnsma van RiskIQ. "Maar dat kan in Rusland en alles eromheen zijn."

Hoeveel geld ze op deze manier hebben buitgemaakt, is ook onduidelijk, maar zeker is wel dat ze grote hoeveelheden privégegevens in handen kregen. Wel kan het lastig zijn om de buitgemaakte betaalgegevens te gelde te maken.

"Nu de inbraak bekend is, moeten ze snel alle privégegevens verkopen of op een andere manier cashen", zegt Klijnsma. De bewuste creditcards kunnen namelijk worden geblokkeerd, en als dat niet gebeurt zijn de eigenaars waarschijnlijk extra alert.

Rechtstreeks

Hoe de aanvallers toegang kregen tot de systemen van British Airways, is nog niet bekend. Bij eerdere aanvallen hackte de groep, door RiskIQ MageCart gedoopt, programmacode van toeleveranciers. Dat was in dit geval niet zo: de aanvallers braken rechtstreeks bij de luchtvaartmaatschappij in.

RiskIQ voorspelt dat de groep met meer aanvallen komt. "Ze zijn actief sinds 2015 en zijn sindsdien niet gestopt", aldus het bedrijf in een rapport. "Ze richten zich nu op specifieke merken en passen hun aanvallen aan voor specifieke sites."

Het is een probleem waar maar geen goede oplossing voor gevonden wordt. India kampt al maanden met lynchpartijen; dorpsbewoners vermoorden willekeurige onbekenden, omdat ze vrezen dat zij hun kinderen willen ontvoeren. Dergelijke geruchten worden in groten getale verspreid via WhatsApp.

WhatsApp heeft deze zomer een aantal updates uitgebracht die zijn gericht op het beteugelen van de problemen. Zo worden doorgestuurde berichten tegenwoordig gelabeld.

Maar journalisten van BuzzFeed News ontdekten in een dorp waar een lynchpartij heeft plaatsgevonden dat die updates vaak niet aankomen. De nieuwssite vond onder de tieners die met elkaar aan het whatsappen waren maar één telefoon waar de meest recente versie van WhatsApp op stond. Er waren al vraagtekens bij de maatregelen die de chat-app heeft genomen, maar dit bewijst nog maar eens extra hoe ingewikkeld het is om een oplossing te vinden voor dit probleem.

Buiten Googles appwinkel om

"Een populaire activiteit is het delen van apps via diensten waarmee je bestanden kunt delen zoals ShareIt en Xender," schrijven de journalisten, "waarmee ze de appwinkel van Google ontwijken. Hierdoor gebruiken de meeste smartphonegebruikers in dit soort dorpen oudere versies van WhatsApp." Die versies bevatten dus niet de nieuwe maatregelen. Het is onduidelijk op welke schaal dit probleem speelt.

"Ik ken deze manier van apps uitwisselen niet", zegt correspondent Aletta André. "Maar het is wel zo dat veel mensen een telefoonwinkel apps laten installeren, in plaats van dat ze dat zelf doen." Daarmee is niet uitgesloten dat de winkeliers dit via de Google Play doen, maar het maakt de kans dat er gebruik wordt gemaakt van een oudere versie van apps wel groter.

Een voorbeeld van hoe nepnieuws wordt verspreid via WhatsApp: inwoners worden opgeroepen om een foto te delen van iemand die kinderen zou ontvoeren:

De afgelopen maanden is er tussen WhatsApp en de Indiase overheid contact geweest over een aanpak. Het bedrijf, dat onderdeel is van Facebook, zei begin juli "geschokt te zijn over het geweld" en naar oplossingen te zoeken. Daarbij benadrukt de onderneming dat het dit niet alleen kan, het heeft hulp nodig van de overheid en andere instanties.

Naast het labelen van doorgestuurde berichten besloot het bedrijf later in juli een sneltoets die het doorsturen makkelijker maakt in India uit te zetten. Daarnaast mogen berichten maar naar vijf mensen worden doorgestuurd. De overheid wil dat WhatsApp ook helpt met het bedenken van een manier om berichten te traceren naar de originele verzender, maar daarvan heeft het bedrijf al aangegeven dat niet mogelijk is vanwege de aanwezigheid van end-to-end-encryptie (wat betekent dat zelfs WhatsApp zelf de berichten niet kan lezen).

Eind augustus bracht de kersverse ceo van WhatsApp, Chris Daniels (die de uit onvrede opgestapte Jan Koum heeft opgevolgd) een bezoek aan het land om te praten met de overheid. Maar: hij reisde niet af naar een dorpje dat daadwerkelijk te maken heeft gehad met een lynchpartij, schrijft BuzzFeed News. Volgens de nieuwssite heeft nog geen hooggeplaatste medewerker van WhatsApp dit gedaan.

Waarschuwen met liedjes

Correspondent Aletta André reisde in juli naar een gebied af waar de verspreiding van nepnieuws een groot probleem is. Zij zag dat - naast de maatregelen die WhatsApp neemt - mensen elkaar proberen te waarschuwen met liedjes waarin wordt gezongen over de gevaren van de verspreiding van nepnieuws.

"We vertellen de mensen dat er de afgelopen twee jaar in deze hele regio maar één kind is ontvoerd, en dat dat kind binnen een dag was gered", vertelde districtshoofd Rema Rajeshwari aan André toen. "Ook zeggen we dat ze de politie moeten waarschuwen, wanneer ze een verdacht persoon zien en niet het heft in eigen handen moeten nemen."

Ga je naar nos.nl, vpro.nl, npostart.nl of een van de andere sites van de NPO dan is de kans groot dat je je eerst door een schermvullende pop-up over cookiemeldingen moet worstelen. Waarom is deze melding zo heftig?

Op sommige sites moet je zelfs vier vinkjes aankruisen voor de melding verdwijnt. Dit komt doordat de NPO - in tegenstelling tot veel andere sites - voor elk soort cookie apart toestemming vraagt op alle 150 NPO-sites. Tot frustratie van velen.

Ook op Twitter is het een soort running gag geworden:

Cookies zijn kleine tekstbestandjes die door een website op je computer worden geplaatst. Hierdoor kan de website werken zoals-ie moet werken. Maar er zijn ook cookies die je browsegedrag volgen. Deze informatie is waardevol voor adverteerders, omdat ze hiermee hun reclame specifieker op jou kunnen richten. Ook wordt de informatie gebruikt voor analysedoeleinden.

Niet alleen de gebruikers, ook de omroepen zijn ontevreden over de gemeenschappelijke cookiemelding. Geert-Jan Bogaerts, hoofd digitaal van de VPRO: "Het is niet klantvriendelijk en schiet zijn doel voorbij. En het is ook nog eens ingevoerd tegen het advies van de omroepen in. In diverse mails hebben we benadrukt dat dit niet ging werken, maar uiteindelijk heeft de NPO deze keuze gemaakt."

Die keuze lag om precies te zijn bij Joost Negenman, Privacy Officer bij de NPO. "We hadden ook kunnen kiezen voor één knop waarmee je alle cookies accepteert, maar ik vind eigenlijk dat we die keus niet eens hebben. Ieder type cookie heeft een duidelijk ander doel, waar we apart toestemming voor vragen. Daarmee gaan we misschien wat meer aan de goede kant van de wet zitten dan nodig is, maar dat is dan maar zo."

Sinds 2012 geldt in Nederland een verbod op het ongevraagd plaatsen van cookies. Volgens de cookiewet moeten gebruikers eerst toestemming geven. De cookiemelding van de NPO is in mei van dit jaar aangepast na invoering van de nieuwe privacywet. In die wet staat overigens niet specifiek vermeld dat je per cookie met een aparte knop toestemming moet vragen, zoals de NPO nu doet. Het mag ook gewoon met één knop, waarmee je toestemming geeft voor alle cookies.

Eric Dekker, hoofd communicatie bij AVROTROS: "De NPO heeft besloten het braafste jongetje van de klas te zijn. Maar dat conflicteert nu wel een beetje met de gebruiksvriendelijkheid. Wellicht is het mogelijk daar iets aan te doen."

Volgens VPRO'er Bogaerts is de NPO met de omroepen in gesprek om de gebruiksvriendelijkheid van de cookiemelding te verbeteren. De NPO bevestigt dit. "Er zijn gesprekken gaande."