De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) blijft, ook na enkele aanpassingen, kritisch over een nieuwe antiwitwaswet die het kabinet wil doorvoeren. Door deze wet moeten banken ongebruikelijke transactiepatronen makkelijker in beeld krijgen en moet witwassen een stuk moeilijker worden.

Het idee is dat deze wet banken de mogelijkheid geeft om transacties gezamenlijk te monitoren. Het gaat om zowel zakelijke transacties als particuliere transacties.

De AP liet zich eerder al kritisch uit over de wet. Daarop werd het wetsvoorstel herzien, maar ook na de aanpassingen is de privacywaakhond "bijzonder kritisch". Dat staat in een notitie die donderdag zal worden besproken tijdens een gesprek met Tweede Kamerleden.

'Aantasting fundamentele rechten'

De belangrijkste bezwaren staan ook nu nog overeind, zegt de AP. "We zien een vorm van massasurveillance die kan leiden tot uitsluiting (mensen worden unbankable) en waarbij risico's op discriminatie kunnen ontstaan", schrijft de autoriteit. Die kans op discriminatie was ook iets waarvoor de Raad van State eerder waarschuwde.

De AP vindt dat het kabinet zich moet realiseren dat er met het invoeren van deze wet een weg naar "volledige centrale controle op het betalingsverkeer wordt ingeslagen" en noemt dat onwenselijk. Dit zou een "onrechtmatige aantasting van de fundamentele rechten en burgerlijke vrijheden" zijn.

Extra waarborgen

Het kabinet meende de bezwaren van de Raad van State en de AP voldoende te kunnen wegnemen door een aantal extra waarborgen in te bouwen. Zo komt er voor particuliere betalingen een grens van 100 euro: de wet gaat niet gelden voor transacties onder dat bedrag. Ook wordt na vier jaar gekeken of de nieuwe aanpak werkt en wordt deze zo nodig aangepast.

De AP blijft dus kritisch. Ook in de Tweede Kamer zijn er veel vragen over de plannen. Oppositiepartijen vinden de plannen te ver gaan en zeggen dat het kabinet doorschiet met wat ze een "sleepnetwet" noemen. Ook zijn er veel vragen over de grens van 100 euro en waarom juist dat bedrag is gekozen.

Na de rondetafelbijeenkomst van donderdag, waarbij Kamerleden experts kunnen bevragen, volgt een debat. Volgend jaar moet dan duidelijk worden hoe de definitieve plannen eruit gaan zien.

De naam Thalys zal nog dit jaar van de treinen verdwijnen die onder meer van Amsterdam naar Parijs rijden. Dat maakte Eurostar-topvrouw Gwendoline Cazenave bekend bij een presentatie in Brussel. Het is een volgende stap in de fusie die Eurostar en Thalys in 2019 aankondigden.

Voortaan zullen de treinen allemaal Eurostar heten. Cazenave maakte ook bekend de capaciteit op het traject van Amsterdam naar Parijs te gaan vergroten. Vanaf 2025 worden de langere treinen die nu alleen worden gebruikt bij reizen van en naar Engeland ook ingezet op het traject naar Parijs. De huidige Thalys-treinen kunnen 400 passagiers vervoeren, de Eurostar-treinen 900.

Ook wil de topvrouw de capaciteit van de vertrekterminals in Amsterdam en Rotterdam vergroten. Op die manier zouden 600 in plaats van 200 mensen per station op de trein kunnen stappen. Ook heeft het bedrijf de ambitie om tegen 2030 de huidige capaciteit van reizigers te verdubbelen van 15 miljoen per jaar naar 30 miljoen.

Geen uitbreiding van aantal bestemmingen

Voorlopig zal Eurostar het aantal bestemmingen nog niet uitbreiden. Dat betekent volgens de Belgische krant De Morgen dat de al eerder gestopte verbinding met Brussels Airport niet zal terugkeren.

Thalys rijdt sinds 1996 van Amsterdam naar Parijs en vice versa, maar rijdt ook bijvoorbeeld van Brussel naar Duitse bestemmingen. De Eurostar rijdt sinds 2018 rechtstreeks tussen Londen en Amsterdam (via onder meer station Rotterdam CS).

Pratende en bewegende M&M's zijn voorlopig niet meer te zien in reclames voor het chocolademerk in de Verenigde Staten. Ze veroorzaken te veel polarisatie in het land, schrijft producent Mars in een verklaring. Of de M&M-personages ook in andere landen van de televisie verdwijnen, kon een woordvoerder van het bedrijf niet zeggen.

Eerder deze maand ontstond in de Verenigde Staten ophef nadat er een nieuwe verpakking was gelanceerd met alleen vrouwelijke M&M's. Een bruine, groene en nieuwe paarse M&M stonden omgekeerd op de verpakking, met daarbij de tekst: "Supporting women flipping the status quo." Het bedrijf zou van elke verkochte verpakking 1 dollar doneren aan organisaties die zich inzetten voor de 'empowerment' van vrouwen.

De nieuwe verpakking leidde tot veel kritiek uit conservatieve hoek. Zo stelde Fox News-presentator Tucker Carlson dat de M&M's werden misbruikt om een politieke boodschap over te brengen. Hij noemde de groene M&M "misschien lesbisch" en de bruine "obees". M&M's waren "te woke" geworden, vond Carlson.

Ook de conservatieve commentator Nick Adams liet zich op Twitter negatief uit over de nieuwe verpakking met vrouwelijke M&M's. Geen M&M zou zijn "lippen passeren" totdat het chocolademerk met een excuus was gekomen en een mannelijke verpakking had gelanceerd, schreef hij.

Ook vorig jaar was er reuring over de M&M-personages. Het bedrijf had toen het uiterlijk van zes personages aangepast om inclusiviteit te promoten. De hoge hakken van de groene M&M waren ingeruild voor sneakers, waarna een petitie werd gelanceerd om haar "sexy" te houden.

Het laatste wat M&M met de veranderingen afgelopen jaar wilde bereiken, was verdeeldheid, schrijft het bedrijf op Twitter. Het ziet nu in dat "zelfs schoenen van snoepgoed polariserend kunnen zijn".

De bewegende M&M's krijgen voor onbekende tijd een pauze. In de reclames is voortaan de Amerikaanse komiek Maya Rudolph te zien. "We zijn er zeker van dat Ms. Rudolph de kracht van vermaak zal propageren, om een wereld te creëren waar iedereen zich thuis voelt", aldus Mars.

De Nederlandse Arbeidsinspectie vindt dat er meer aandacht moet komen voor veiligheid bij de installatie van zonnepanelen. In de periode van januari 2021 tot maart 2022 telde de inspectie meer dan veertig ongelukken en in de afgelopen drie jaar waren er vier ongelukken met dodelijke afloop.

Installateurs nemen volgens de inspectie onvoldoende maatregelen om veilig te werken. Zo worden panelen nog vaak via een ladder omhoog gebracht. Ook wordt er gewerkt zonder steigers of dakrandbeveiliging, die het valgevaar beperken.

De inspectie deelt daarvoor boetes uit. De hoogte van boetes verschilt per geval en is afhankelijk van de omvang en historie van het bedrijf. Het gaat al gauw om enkele duizenden euro's.

Tientallen meldingen

De Arbeidsinspectie krijgt elk jaar tientallen meldingen van werknemers, omwonenden en vakbonden dat er onveilig wordt gewerkt in de branche van de installatie van zonnepanelen. In de periode januari 2021-maart 2022 ging het om 150 meldingen. Bij de onderzochte meldingen werd in meer dan 70 procent van de gevallen inderdaad onveilige werksituaties geconstateerd.

Bij 80 procent van de geconstateerde ongevallen viel een monteur van of door een dak. In meer dan de helft van die gevallen liep een monteur een of meer breuken op. 20 procent hield aan een ongeval hoofdletsel over en in 10 procent van de gevallen was dit blijvend letsel.

Een bedrijf in Zuid-Holland overtrad stelselmatig de Arbowet. Daarom mocht het bedrijf in december vorig jaar een maand lang geen werkzaamheden uitvoeren. De inspectie sluit niet uit dat de komende tijd meer bedrijven voor een maand hun werkzaamheden moeten stilleggen.

Voorlichting

De brancheverenigingen Techniek Nederland en Holland Solar delen de zorgen van de Arbeidsinspectie. Naar aanleiding van de conclusies willen ze hun voorlichting over veilig werken intensiveren, onder meer door hun kwaliteits- en veiligheidsborgingssysteem ook onder de aandacht te brengen van bedrijven die niet bij hen zijn aangesloten.

De verkoop van ASML's chipmachines aan China staat op losse schroeven en tegen die onzekere achtergrond presenteert het bedrijf morgen de jaarcijfers. Het gaat goed met de Veldhovense high-techgigant, maar tegelijkertijd staan er dus miljarden op het spel.

Amerika wil dat Nederland vergaande restricties oplegt aan de export van chipmachines aan China. Voor de overheid is dit een soort balanceer-act. Ingewijden zeggen tegen de NOS dat het kabinet wil voorkomen dat een verbod te grote gevolgen heeft voor de hele chipindustrie, maar dat er tegelijkertijd begrip is voor de wens van de Amerikanen. Die willen er alles aan doen om de verdere technologische ontwikkeling van China te stoppen.

Premier Rutte zei vorige week, na zijn gesprek met president Biden in het Witte Huis, dat het verzoek van de Amerikanen om geen exportvergunning af te geven niet zo zwart-wit is. "Het ligt echt veel subtieler en preciezer en chirurgischer." Dit was een enigszins cryptisch commentaar, wat betekent dat het Nederlandse kabinet niet klakkeloos meegaat in het Amerikaanse verzoek.

In plaats van de botte bijl te hanteren, een algeheel verbod, wil men uitkomen op een exportverbod voor een aantal specifieke typen chipmachines.

Welke eisen de VS op tafel heeft gelegd in gesprek met Nederland, is onduidelijk. De gesprekken, die al langere tijd lopen, zijn in nevelen gehuld.

Vorig jaar oktober kwam Amerika met regels voor de eigen industrie, met restricties voor het kopen en produceren van geavanceerde chips en beperkingen voor Amerikaans personeel dat voor Chinese bedrijven werkt. Die maatregelen sloegen toen in als een bom bij de chipindustrie en er is nog veel onduidelijk. Ingewijden zeggen dat de analyse van de impact nog altijd gaande is.

Bezorgd over tekorten

De Nederlandse overheid vreest dat roekeloos uitgevoerde maatregelen grote gevolgen kunnen hebben voor ASML en de wereldwijde chipsector. De industrie heeft al twee jaar last van chiptekorten en een verregaand exportverbod kan die tekorten vele malen verergeren.

Zonder het letterlijk te benoemen, refereerde Rutte vorige week aan die chiptekorten. Er is volgens hem veel "overlap" in de gedachtegang van de Amerikanen en die van Nederland, zei hij in een gesprek met de NOS.

Ook hij vindt, net als de Amerikanen, dat voorkomen moet worden dat technologie gebruikt kan worden in Chinese defensietoepassingen. Maar daarnaast is hij bezorgd dat er tekorten ontstaan in allerlei productielijnen, net als in de coronaperiode, toen er bijvoorbeeld grote tekorten aan mondkapjes waren. "Dat geldt ook voor chips. Die zijn ook belangrijk, soms vrij simpele chips in de auto-industrie. Je wil niet dat die ketens van toeleveranties in gevaar komen."

Hoe ver de gesprekken nu precies zijn, is onduidelijk en de verwachting is dat Den Haag zal zwijgen over de gemaakte afspraken.

Gemeenteambtenaren van de reinigingsdienst in Almere leggen voor twee dagen het werk neer. Het huisafval wordt niet opgehaald en de straten niet geveegd. Ook kantoorpersoneel van de reinigingsdienst doet mee.

De actievoerders zijn vanochtend vroeg begonnen. Ze staken voor een betere cao, met een loonsverhoging van 12 procent, vanwege de hoge inflatie. De onderhandelingen liepen in december vast, omdat de vakbonden het loonbod van de gemeenten te laag vonden, en liggen nu stil.

Behalve 12 procent meer loon voor dit jaar eisen de vakbonden automatische prijscompensatie in de cao voor 2024. Gemeenten boden voor dit jaar een loonsverhoging van 5 procent en voor volgend jaar een verhoging van 3 procent. Ruim 187.000 medewerkers bij gemeenten vallen onder deze cao.

Ook in andere steden

Ook in andere steden gaat gemeentepersoneel staken. Woensdagmiddag staan korte werkonderbrekingen gepland in Tilburg en Rotterdam. Volgende week maandagochtend leggen ambtenaren in Amsterdam het werk neer.

"De inflatie is inmiddels hoog opgelopen en de lonen moeten gewoon mee", zegt een vuilophaler in Almere die twee volle dagen staakt tegen het NOS Radio 1-Journaal. "Ik denk zeker dat mensen het gaan merken. We proberen wel het publiek er niet te veel mee te pakken, er zijn vuilwagens die wel uitrijden en er komen vermoedelijk inhaaldagen."

Op de website van de gemeente Almere biedt de gemeente de bewoners excuses aan voor de overlast en hinder die de staking kan opleveren.

'Veel bereidheid tot actie'

"Als je de voorzieningen voor de burgers op orde wil houden, zal je ook moeten investeren in je mensen. Zeker in deze krappe arbeidsmarkt", zegt Marieke Manschot, cao-onderhandelaar bij de FNV. "Er is veel bereidheid om in actie te komen."

Op 15 februari volgt een landelijke demonstratie in Utrecht. Als de gemeenten niet overstag gaan, komen er volgens de FNV nog meer langdurige stakingen aan in Utrecht en Den Haag.

Verzekeraars registreren steeds meer klanten als fraudeur. Er staan er nu zo'n 18.200 vermeld in een frauderegister. Het leeuwendeel staat daar terecht in, maar dat geldt niet voor iedereen, blijkt uit een analyse van de NOS. En zo'n onterechte registratie kan grote gevolgen hebben.

Hoeveel mensen er onterecht in het zogeheten Extern Verwijzingsregister kwamen, rapporteren de verzekeraars niet. Ook toezichthouder AFM houdt dit niet bij, maar van een handvol is de onterechte registratie een feit door recente uitspraken van rechters of het klachteninstituut Kifid.

Mensen die op de fraudelijst staan, raken in veel gevallen hun verzekering kwijt. Soms moeten ze duizenden euro's extra betalen aan de verzekeraar. Bovendien kunnen andere verzekeraars hen weigeren of een hogere premie vragen. Bij bijvoorbeeld een zorgverzekering mogen verzekeraars geen klanten weigeren.

Verzekeraars zijn eigen rechter

De verzekeringsbedrijven kunnen zonder tussenkomst van de rechter stappen ondernemen tegen de door henzelf ontmaskerde fraudeurs. Het Verbond van Verzekeraars noemt deze maatregelen "vaak effectiever, wenselijker en passender" om fraude aan te pakken dan een aangifte tegen een fraudeur.

De fraudelijst delen de verzekeraars met andere verzekeraars om te voorkomen dat de fraude elders opnieuw plaatsvindt. Jaarlijks komen bijna vijfduizend gevallen op de gedeelde fraudelijst terecht, waar ze maximaal 8 jaar op blijven staan.

Een vakantievierder met hagelschade was een van de mensen die onterecht op de lijst belandden. In augustus 2019 werd hij aan het Gardameer overvallen door een hagelbui. Op het formulier van zijn allrisk-verzekering gaf de man aan dat de auto niet schadevrij was en gebruikssporen had. Voor die schade eiste hij niets. Toch keken de inspecteurs naar alle schade en oordeelden: dit komt niet door hagel.

De verzekeraar bestempelde de man als fraudeur. Hij zou de schade zelf hebben veroorzaakt om verzekeringsgeld op te strijken. Zijn autoverzekeringen werden opgezegd, de verzekeraar eiste 4000 euro en zijn naam kwam op de fraudelijst. Nieuwe verzekeringen tegen normale voorwaarden kon hij niet meer krijgen. Zijn vrouw moest hierdoor haar auto verkopen.

De man stapte naar het Kifid en won de zaak. Uit niets blijkt dat hij de schade zelf veroorzaakte. Hij had nota bene aangegeven dat hij geen geld hoefde voor de oudere schade, maar alleen voor de hagelschade.

Verzekeraars teruggefloten

Het Kifid droeg de verzekeraar in april dit jaar op om de man te schrappen uit het frauderegister waar hij twee jaar onterecht in stond. Hij kreeg zijn verzekering terug en daarnaast de 4000 euro.

Advocaat Yusuf Ersoy stond meerdere verzekerden bij die waren beschuldigd van fraude. Hoewel de verzekeraars in de meeste zaken gelijk krijgen, werden meerdere autoverzekeraars en zorgverzekeraars de afgelopen jaren teruggefloten. Vaak was het oordeel dat ze iemand hadden beschuldigd zonder deugdelijk bewijs.

Behalve bij de rechtbank kunnen verzekeringsklanten terecht bij klachteninstituut Kifid om hun recht te halen. Dat is gratis. "Het Kifid is goedkoper dan een rechtszaak, maar het duurt wel langer dan een kort geding", zegt Ersoy.

'Een leermoment'

Fraudeopsporing is belangrijk, benadrukt het Verbond van Verzekeraars. "De fraudeurs zijn soms crimineel georganiseerd en bonafide huishoudens betalen elk jaar tientallen euro's premie meer wegens het werk van fraudeurs."

De onterechte registraties "zijn uiteraard onwenselijk". "De situaties waarin het Kifid oordeelt dat er ten onrechte een registratie was, zijn voor ons steeds een leermoment, we proberen daar wijzer van te worden." Maar volgens het verbond komen die zelden voor omdat verzekeraars "in hun processen allerlei waarborgen hebben ingebouwd. De lat om iemand te registeren ligt hoog."

Meer transparantie nodig

Hoogleraar verzekeringsrecht aan de Erasmus Universiteit, Mop van Tiggele, is per saldo positief over het functioneren van het systeem. "Ik kan me voorstellen dat het vervelend is om onterecht geregistreerd te worden, maar ik zie geen onbehoorlijke praktijken. De groep die fraudeert, verdient registratie. Dat blijft voor mij de basis."

Toch zijn er mensen die zeggen dat de verhouding tussen verzekeraar en klant op dit gebied uit balans is. Er is veel aandacht voor het (frauduleuze) gedrag van verzekerden, schreven verzekeringsadvocaten Jasper Bakx en Agnes Koert al in 2017 in een vakblad. "Er zou wat ons betreft ook meer aandacht mogen komen voor het gedrag van verzekeraars."

De advocaten pleiten onder meer voor openbare jaarlijkse cijfers waarin klanten kunnen zien hoeveel mensen een verzekeraar onterecht op de fraudelijst heeft gezet.

Microsoft steekt de komende jaren tot wel 10 miljard dollar in het bedrijf OpenAI, de maker van onder meer het populaire ChatGPT. Met de investering kan OpenAI flink groeien en de capaciteit uitbreiden.

Het spraakmakende ChatGPT wint enorm aan populariteit. Met het gratis programma kunnen teksten worden gegenereerd die nauwelijks te onderscheiden zijn van door mensen geschreven teksten. Dat gebeurt op basis van kunstmatige intelligentie: het programma is zelflerend en wordt steeds beter in wat het doet, al zijn er fundamentele vragen over de betrouwbaarheid.

Met het beantwoorden van vragen kan het een belangrijke concurrent worden van zoekmachines zoals die van Google. Een ander programma van OpenAI is Dall-E, dat op verzoek afbeeldingen en 'kunst' genereert op basis van beelden die al op internet staan.

Microsoft investeerde in 2019 al een miljard dollar in het bedrijf uit San Francisco. Met de nieuwe kapitaalinjectie wil OpenAI, dat werd opgericht door vier techinvesteerders onder wie Elon Musk en Sam Altman, "onafhankelijk onderzoek blijven doen en veilige kunstmatige intelligentie ontwikkelen". Musk zit overigens niet meer in de directie van het bedrijf.

Belangrijk bedrijfsonderdeel

De investering maakt duidelijk dat Microsoft producten op basis van kunstmatige intelligentie als een belangrijk bedrijfsonderdeel voor de toekomst ziet. Het wil ChatGPT binnenkort toevoegen aan het eigen cloudplatform Azure. Het programma kan bovendien worden ingezet als aanvulling op de bekende Office-programma's als Word en Excel om de productiviteit van gebruikers te verhogen.

De vraag naar andere software van Microsoft neemt vanwege de verslechterde economische situatie af. De techgigant maakte vorige week nog bekend 10.000 medewerkers te ontslaan.

Pakketbezorgers en webwinkels hebben de afgelopen decembermaand veel meer pakjes op tijd bezorgd dan in de jaren ervoor. Rond Kerstmis kwam 4,6 procent van de pakketjes te laat bij de klant. In 2021 was dat nog bijna twee keer zo veel (8,7 procent).

Dat blijkt uit een jaarlijkse inventarisatie van onderzoeksbureau Q&A. Ook rond Sinterklaas waren de prestaties van de bezorgers beter dan eerder. 4 procent van de 2700 mensen die meededen aan de enquête van Q&A werd toen teleurgesteld. Het jaar daarvoor was dat nog 5 procent.

Over de oorzaken van de betere prestaties zegt John Terra van Q&A: "We vergelijken de cijfers natuurlijk met de covid-jaren, waarin online enorm groeide. Voorts hebben winkels en logistieke bedrijven fors geïnvesteerd in voldoende bezorgers. Wat ook een voordeel geweest zou kunnen zijn: dat Kerstmis afgelopen jaar in een weekend viel."

Een kwart van de geënquêteerden is overigens niet tevreden over de bezorging van de kerstkaarten. Zij denken of weten dat kerstkaarten veel te laat zijn bezorgd.

PostNL: 'Feestdagen goed doorgekomen'

PostNL zegt in een reactie dat het bedrijf goed door de feestdagenperiode is gekomen. "Er is langer doorgewerkt, en met meer mensen. Ook zijn extra vrachtwagens ingezet en waren er meer pakketbezorgers op pad", aldus een woordvoerder.

Het bedrijf zegt zich goed te hebben voorbereid: "En we leren daarbij ook van het jaar daarvoor. In 2021 hadden we te maken met corona, coronamaatregelen en een lockdown, wat zorgde voor extra drukte en ook een hoger ziekteverzuim. Die combinatie was natuurlijk uitdagend."

Eind februari volgen de vierdekwartaalcijfers, waarin PostNL meer zal zeggen over aantallen pakketten tijdens de feestdagen. Ook over de kerstpost doet PostNL dan mededelingen.

Brazilië en Argentinië willen opnieuw een gezamenlijke munteenheid proberen. De voorbereidingen daarvoor zijn al begonnen, schrijven de presidenten van de twee landen op het Argentijnse medium Perfil.

De munt zou er onder meer voor moeten zorgen dat Brazilië en Argentinië minder afhankelijk worden van de Amerikaanse dollar. Maar hoe waarschijnlijk is het dan dat zo'n munteenheid er komt?

Minder kwetsbaar

De presidenten Lula en Fernández willen de regionale handel bevorderen. De huidige beperkingen bij de handel moeten volgens hen worden verholpen door "de regels te vereenvoudigen en te moderniseren, en het gebruik van lokale valuta's aan te moedigen", schrijven ze. Macro-econoom bij ING Bert Colijn snapt die gedachtengang wel. "Het zijn grote handelspartners van elkaar", zegt hij. "In die zin is het wel begrijpelijk dat ze samen willen optrekken."

Met de munteenheid, waarvoor Brazilië de naam 'sur' suggereert (Spaans voor 'zuid'), worden volgens de presidenten "de kosten van operaties en onze externe kwetsbaarheid verlaagd". Met andere woorden: de twee landen willen minder afhankelijk zijn van andere valuta. "De Amerikaanse dollar is het afgelopen jaar veel sterker geworden vergeleken met hun eigen valuta", zegt Colijn. "Daardoor worden hun schulden als het ware duurder. Dus ook daarom is het idee te begrijpen."

'Enorme klus'

In 2019 werd het idee van een gezamenlijke munt al eens besproken, maar de Braziliaanse centrale bank leek het destijds geen goed idee. Deze week ligt het plan opnieuw op tafel bij een top van de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caribische Staten (Celac) in Buenos Aires, al is het geen officieel agendapunt.

De mogelijkheden worden volgens de landen in ieder geval opnieuw onderzocht. De Argentijnse minister Massa van Economische Zaken zegt dat er wordt gekeken naar "fiscale problemen, de grootte van economieën en de rol van de centrale bank".

"Dat wordt een enorme klus", zegt Colijn. "Je moet de twee economieën, die totaal verschillend zijn van elkaar en deels andere belangen hebben, gelijk gaan trekken. Bovendien heeft Argentinië op dit moment een gigantische inflatie en staat het onder toezicht van het Internationaal Monetair Fonds. Ik kan me voorstellen dat Brazilië daar nog niet de perfecte huwelijkspartner in ziet."

Ook Michiel Baud, directeur van het Centrum voor Studie en Documentatie van Latijns-Amerika, heeft bedenkingen. "Argentinië heeft sowieso een kleinere economie. Daarom probeert vooral hun minister Massa het op de agenda te krijgen. Ik zie een gezamenlijke munteenheid niet gebeuren, ik zie het meer als een symbolisch gebaar om te laten zien dat ze weer willen werken aan een goede relatie met elkaar."

Uitbreiding munt

De net aangetreden Braziliaanse president Lula bezoekt de top morgen als onderdeel van zijn inaugurele bezoek aan Argentinië. Onder de vorige president Bolsonaro verliet Brazilië in 2019 de Celac, uit onvrede met de deelname van Cuba en Venezuela.

Lula en zijn Argentijnse ambtgenoot Fernández benadrukken ook de versterking van het Mercosur-handelsblok, dat Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay omvat. Ze staan erover open om hun gezamenlijke munteenheid in de toekomst ook open te stellen voor andere landen dan Brazilië en Argentinië.

Jarenlang stuurde China met z'n eenkindpolitiek aan op een kleinere bevolking, maar de bevolkingskrimp die nu ook volgens officiële cijfers is ingezet, stelt het land voor problemen. Met name voor de economie heeft het grote gevolgen, zegt sinoloog en coördinator van het Clingendael China Centre Ingrid d'Hooge in podcast De Dag. De ambitie van president Xi om de grootste economie ter wereld te worden, komt erdoor in gevaar. Zowel economie als prestige én sociale stabiliteit in China staan op het spel. Analisten zien Xi al opmerkelijke en soms onvoorspelbare sprongen maken.

Wat is er aan de hand en wat zijn ook voor onze economie de gevolgen van een krimpende Chinese bevolking? Volgens d'Hooge zou het voor het Westen nog weleens positief kunnen uitpakken.

Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Steeds meer mensen wisselen van baan. Vorig jaar maakten anderhalf miljoen mensen een overstap van werkgever. Dat is zo'n een op de vijf werknemers, blijkt uit een analyse van uitkeringsinstantie UWV waar De Telegraaf vanmorgen over schrijft.

De trend speelt al 10 jaar maar zeker sinds het einde van pandemie stappen steeds meer mensen over, bijvoorbeeld vanwege een hoger salaris, of andere arbeidsvoorwaarden.

Sinds de pandemie liepen de personeelstekorten sterk op, en waren er meer vacatures dan werklozen. "Dan neemt de onderhandelingspositie van de werknemer sterk toe, en die gaat dus elders kijken", zegt Michel van Smoorenburg van het UWV in het NOS Radio 1 Journaal.

Vooral flexibele contracten

Begin 2013 wisselde bijna 2,8 procent van de werknemers van baan, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek die het UWV geanalyseerd heeft. In het derde kwartaal vorig jaar was dat 5,3 procent.

Vooral werknemers met een flexibel contract wisselen vaak. Ruim een op de tien van hen wisselde in het derde kwartaal van 2022 van baan. Bij werknemers met een vast contract was dat maar 2,8 procent.

Volgens het UWV komt dat doordat je vaak met een tijdelijk contract begint bij een nieuwe werkgever. Mensen met een vast contract leveren dus meer in wanneer ze een overstap maken.

Langeretermijnperspectief

Werknemers stappen niet alleen over naar een andere werkgever, ze beginnen ook vaker voor zichzelf als zelfstandige. "Kennelijk zitten daar toch nog meer voordelen aan vast", zegt Van Smoorenburg. Als de tarieven hoog zijn en er veel werk is kan je als zzp'er veel verdienen, zegt hij. Daar staan wel meer risico's tegenover.

Voor werknemers biedt de huidige arbeidsmarkt dus kansen, maar er zit ook een nadeel aan al dat overstappen, zegt Van Smoorenburg. "Voor heel veel banen heb je ook dat langeretermijnperspectief nodig. Ervaring opdoen, jezelf ontwikkelen, het vak echt leren kennen", zegt hij. "Dan heb je langeretermijnrelaties nodig."

De 21-jarige Bjorn verruilde vorig jaar zijn werk in de Rotterdamse haven en is heel blij met zijn overstap:

Een boek wekenlang vergeten in te leveren kost bij veel bibliotheken geen extra geld meer. Meer dan de helft van de bibliotheken in Nederland heeft het boetebedrag in een bepaalde vorm afgeschaft. Bij meer dan 30 procent van de bibliotheken betaal je helemaal geen boete meer.

In Zutphen werkt dit goed;

Daarnaast laat ruim een kwart van de bibliotheken een deel van de leden geen boetes betalen, bijvoorbeeld kinderen of mensen met een plus-abonnement, blijkt uit een inventarisatie.

Bibliothecaris Mark Deckers verzamelde de cijfers. Hij volgt al jarenlang de opkomst van de boetevrije bibliotheken. "Boeken komen ook gewoon terug naar de bibliotheek als er geen boetes worden gegeven", zegt hij.

20 cent per dag

In 2014 startten de eerste bibliotheken met het afschaffen van de boetes. De afgelopen jaren kwamen daar steeds meer bij. Onder meer de bibliotheek in Zutphen stapte af van de boetes. Daar kostte het voorheen per dag 20 cent per boek dat te laat werd teruggebracht, met een maximum van 50 euro.

"Er zijn gezinnen, zeker hier in Zutphen, die het financieel niet makkelijk hebben. Die kregen soms te maken met hoge boetes, zeker als ze verschillende kinderen hebben die boeken te laat inleverden", zegt Barbara Deuss van bibliotheekorganisatie BIJ de bieb.

"Soms kwamen ze niet meer om te voorkomen dat ze de boetes moesten betalen. Dat willen we niet, want we willen heel graag dat iedereen bij ons blijft langskomen."

Ook zonder de dwang van de boetes worden de meeste boeken nog ingeleverd. "We krijgen tot nu toe alle boeken gewoon terug. Eerder werden er nog wel eens boeken gestolen, toen mensen geblokkeerd werden vanwege de hoge boetes. Dat is nu niet meer aan de hand", zegt Deuss.

Als een boek maandenlang niet wordt ingeleverd, wordt er een mail gestuurd met het verzoek om het boek alsnog terug te brengen. Als iemand dan nog het boek niet terugbrengt, krijgt diegene een voorstel om het boek te kopen.

Misgelopen inkomsten

De boetes leveren ook inkomsten op. Daarom houden sommige bibliotheken aan de boetes vast. "Het moet binnen de begroting kunnen, maar we redden het nu ook zonder die inkomsten", zegt Deuss. "We hebben er ook een campagne aan gekoppeld en daardoor hebben we meer leden gekregen."

Deckers schat dat er jaarlijks nog zo'n 10 miljoen euro door bibliotheken wordt verdiend aan de boetes. "Het is 2 tot 3 procent van de begroting, daar valt voor bibliotheken wel een oplossing op te verzinnen."

Voorspelling

Ook sommige scholen zijn de afgelopen jaren gestopt met het rekenen van boetes voor leerlingen die geleende boeken te laat inleveren.

Toch gaat het afbouwen van biebboetes minder snel dan Deckers had verwacht. In 2017 voorspelde hij dat alle bibliotheken dit jaar boetevrij zouden zijn. Dat is dus niet gebeurd.

"Bibliotheken hebben geen makkelijke tijd gehad met veel bezuinigingen. Soms hebben ze andere prioriteiten gehad", zegt Deckers. Hij verwacht dat de komende tijd op meer plekken afscheid wordt genomen van de boetes.

Veel huishoudens gaan er dit jaar financieel op vooruit vergeleken met 2022. Dat komt onder meer door het compensatiepakket van het kabinet. Het komende jaar staat dan ook in het teken van het herstel na de prijsverhogingen van vorig jaar. Tegelijkertijd hangt er onzekerheid boven de markt vanwege de energiekosten en de inflatie, stelt het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud).

Het Nibud gaat bij de berekeningen van de koopkrachtcijfers uit van een inflatie van 3,5 procent. Dat niveau werd eerder berekend door het Centraal Planbureau.

Op basis daarvan neemt de koopkracht van huishoudens tussen de 0,5 procent tot 8,1 procent toe, afhankelijk van de gezinssamenstelling en het inkomen. De koopkracht geeft aan hoeveel een gemiddeld huishouden kan kopen met het beschikbare inkomen, verrekend met de inflatie. Het Nibud baseert de cijfers op 117 voorbeeldhuishoudens.

"Gezien de vele betalingsachterstanden die mensen het afgelopen jaar hebben opgelopen is het goed om te zien dat de portemonnee er dit jaar een stuk beter uitziet", zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart.

Meer nettosalaris, uitkeringen omhoog

Werkenden houden volgens het Nibud dit jaar meer salaris over omdat ze meer arbeidskorting krijgen en dus minder belasting hoeven af te dragen. Daarnaast ontvangen veel mensen met een baan een cao-loonsverhoging. Wie kinderen heeft, krijgt dit jaar bovendien meer kinderbijslag en kindgebonden budget.

Voor niet-werkenden geldt dat de uitkeringen en bijstand zijn verhoogd. Ook is de zorgtoeslag gestegen, waardoor alleenstaanden met de laagste inkomens 3 euro per maand kwijt zijn aan hun zorgverzekering.

"Al deze maatregelen zorgen voor wat financiële ademruimte die de meesten hard nodig hebben, want in 2022 heeft iedereen flink moeten inleveren en de prijzen in de supermarkt blijven hoog", stelt het Nibud.

Desondanks blijven de gestegen energieprijzen en de inflatie nog wel voelbaar in de portemonnee. Het Nibud waarschuwt dat veel huishoudens meer financiële klappen niet kunnen opvangen. "De betalingsachterstanden zijn flink opgelopen en weinig huishoudens zullen nog meer prijsstijgingen kunnen verdragen."

Met Chinees Nieuwjaar voor de deur halen grote merken weer alles uit de kast om hun producten op de Chinese markt aan de man te brengen. En omdat morgen het Jaar van het Konijn van start gaat, speelt het Nederlandse konijn Nijntje daarbij een grote rol.

Het bedrijf dat de rechten van Nijntje beheert, Mercis, kreeg de afgelopen tijd veel verzoeken van bedrijven en instellingen om 'iets' met Nijntje te doen, zegt directeur Marja Kerkhof. Ze noemt onder meer een Nijntje-tentoonstelling in het museum voor moderne kunst in Shanghai, een samenwerking met een Amerikaans modemerk voor Nijntje-kleding, een Brits luxemerk dat tassen met een afbeelding van het bekende konijn van Dick Bruna verkoopt en een cosmeticaconcern dat een Nijntje-pop-upwinkel opende.

"Nijntje is sowieso al populair in Azië", zegt ze. "We doen altijd wel samenwerkingen met merken, maar die zijn er vanwege het Jaar van het Konijn nu wel meer dan anders." Dat die belangstelling is toegenomen noemt zij logisch. "Er zijn enkele bekende konijnenfiguren en daar hoort Nijntje ook bij."

'Gemiste kans als je er niets aan doet als bedrijf'

"We kunnen er lang over filosoferen, maar eigenlijk is het gewoon heel simpel: het is het Jaar van het Konijn en veel bedrijven spelen in op dat thema om geld te verdienen en klanten te binden", zegt sinoloog en strategisch adviseur Valérie Hoeks. "Als je als bedrijf in China verkoopt en er niet op inspeelt, is dat een gemiste kans."

Hoewel het lastig is om te achterhalen wat internationale bedrijven verdienen aan Chinees Nieuwjaar, blijkt wel dat het een enorme inkomstenmogelijkheid is. Zo tonen cijfers van het Chinese ministerie van Handel tussen 2011 en 2019 een enorme groei van de uitgaven van Chinezen in de eerste week van Chinees Nieuwjaar. In 2019 bedroegen de totale uitgaven van consumenten in restaurants en winkels in de eerste nieuwjaarsweek omgerekend ruim 136 miljard euro.

Kerkhof nuanceert wel dat Nijntje in China voor meer staat dan commercieel gewin. "Nijntje was al populair in Azië, maar die populariteit neemt nu wel toe. Het konijn heeft door de Chinese sterrenbeelden een bijzondere betekenis." In de Chinese cultuur staat het konijn onder meer symbool voor barmhartigheid en elegantie.

De verwachting is dat 2023 een goed jaar gaat worden voor de verkoop tijdens de nieuwjaarsperiode. De covidregels in China zijn versoepeld, waardoor mensen weer kunnen reizen. Hoeks: "Er was niks feestelijks aan de afgelopen periode, dus nu kan sprake zijn van een soort ontlading. Ondanks het feit dat heel veel mensen het de afgelopen tijd zwaar hebben gehad, is er ook nog steeds een grote groep die er financieel warmpjes bij zat, maar niks heeft uitgegeven. Ze hebben hun eindejaarsbonus gekregen en die wordt nu besteed."

Hoewel verkoopcijfers dus nog moeten komen, wijst Hoeks al op de online verkopen bij bijvoorbeeld Alibaba, die een graadmeter zijn voor hoe de Chinese economie ervoor staat. "Dit zijn de weken dat veel Chinese consumenten aankopen doen, net zoals bij ons het geval is met Kerst. Op basis van de online aankopen zie je nu al een voorzichtig herstel." Ook in Den Haag wordt Chinees Nieuwjaar gevierd:

En dat die 'Chinese Kerst' interessant is, weten veel merken dus ook. Een kleine greep van merken die hierop inspelen: Coca-Cola die een grote campagne heeft en blikjes verkoopt met een konijnenfamilie erop, modemerk Moschino dat een Bugs Bunny-collectie heeft en Lego-sets rondom het thema Chinees Nieuwjaar.

De grote aandacht is niet nieuw. Ook voorgaande jaren pakten bedrijven groot uit. Volgens sinoloog Hoeks reageren Chinezen over het algemeen positief op de aandacht van bedrijven als die zich goed hebben verdiept in de cultuur. Hoeks: "Maar je hebt ook voorbeelden van enorme blunders."

Oranje jas zonder context

Zo noemt Canadese blogger Linda Hoang het voorbeeld van een Canadees outdoorkledingmerk dat een oranje jas een 'Lunar New Year Jacket' noemde, maar verder niet van context voorzag. Hoang had liever gezien dat het bedrijf duidelijker had gecommuniceerd dat de kleur een symbool is van geluk.

"Op deze oranje jas werd gewoon 'Lunar New Year' bij de beschrijving toegevoegd en daarmee basta", schrijft zij. "Maar de jas had net zo goed 'oranje jas' kunnen heten."

Zij maakt zich er hard voor dat bedrijven zich verdiepen in de Chinese cultuur en samenwerken met ontwerpers die de feestdag zelf ook vieren. "Als je producten met als thema Lunar New Year alleen maar maakt om geld te verdienen, maak ze dan niet."

Hanne Buis, die sinds 2020 in de directie van Schiphol zat, stapt op. In haar werk was zij verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken op de luchthaven. Haar vertrek heeft te maken met een conflict over het aansturen van het vliegveld, meldt de organisatie in een verklaring.

Buis kreeg samen met de ook opgestapte algemeen directeur Dick Benschop veel kritiek vanwege de chaos op de luchthaven het afgelopen jaar. Dat was onder meer toen het bedrijf onder vuur lag vanwege de arbeidsomstandigheden van het bagagepersoneel en de enorme drukte door tekort aan personeel in de meivakantie en in de zomer.

Geen vervanger

In de verklaring zegt Buis dat ze dankbaar is dat ze "al die jaren in verschillende rollen bijgedragen heeft aan de luchtvaartsector en de nodige veranderingen daarin." Jaap Winter, lid van de raad van commissarissen, noemt het "verschil van inzicht" tussen Buis en de rest van de directie 'spijtig'.

Benschop stelde zijn vertrek uit tot het bedrijf een interim had gevonden, maar de functie van Buis staat vanaf 1 februari open. De directie bestaat nu voorlopig uit twee mensen, algemeen directeur Ruud Sondag en financieel directeur Robert Carsouw.

De Leidse medicijnenproducent InnoGenerics kan toch een doorstart maken. Het bedrijf, dat vorige maand nog failliet werd verklaard, wordt overgenomen door Ofichem Groep, een leverancier van grondstoffen voor medicijnen die in Ter Apel is gevestigd. De deal is gisteravond gesloten, meldt de curator.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), dat InnoGenerics de afgelopen jaren financieel bijstond, ondersteunt de overname met een bijdrage van 150.000 euro.

"Hier is heel hard aan gewerkt door de curator en het ministerie en gelukkig is er een overnamepartner gevonden. Ik ben er erg blij mee", zegt minister Kuipers.

Medicijntekort

InnoGenerics produceert zogenoemde generieke medicijnen tegen kwalen als hart- en vaatziekten, diabetes, depressies en epilepsie. Het was de laatste pillenfabriek die uitsluitend voor de Nederlandse markt medicijnen produceerde. Toen het faillissement werd aangekondigd, waren er dan ook zorgen over een medicijntekort in ons land.

Directeur Wiarda van InnoGenerics zegt daarom opgelucht te zijn over de doorstart. "Deze fabriek is van groot belang voor de leveringszekerheid van generieke medicijnen in Nederland. Ik zal mij blijven inzetten om duurzame medicijnproductie dichtbij huis te borgen", staat in een persbericht.

Volgens Kuipers neemt de overname de medicijntekorten niet weg. "Maar het draagt wel degelijk bij, omdat we ook op deze locatie generieke geneesmiddelen produceren in Nederland", aldus de minister.

Ofichem Groep zegt niet alle productielijnen direct weer te kunnen opstarten. De nieuwe eigenaar zegt van plan te zijn de eigen bedrijfsactiviteiten samen te voegen met die van InnoGenerics.

De Amerikaanse overheid heeft gisteren het zichzelf opgelegde schuldplafond bereikt. Die limiet staat op 31,4 biljoen dollar, oftewel meer dan 31.000 miljard dollar. Dat betekent dat de overheid nu niet meer zomaar geld kan lenen om uit te geven aan bijvoorbeeld ambtenarensalarissen, sociale zekerheid en rente op staatsleningen.

En als de VS die rente niet meer kan betalen betekent dat een faillissement van de Amerikaanse overheid. Dat kan ernstige gevolgen hebben voor de Amerikaanse economie en daarmee ook de wereldeconomie, maar zover is het voorlopig nog niet. Minister van Financiën Janet Yellen heeft namelijk wat ze noemt 'uitzonderlijke maatregelen' genomen om betalingsproblemen nog even uit te stellen.

Zo stopt ze met geld storten in het pensioenfonds voor ambtenaren en een ziekenfonds voor gepensioneerde postmedewerkers. Met die en andere maatregelen, zoals het verkopen van bepaalde bezittingen, heeft ze genoeg bestedingsruimte om voorlopig uitgaven te blijven doen.

En ze heeft beloofd dat ze die stortingen alsnog doet zodra het plafond weer verhoogd wordt. Dat geld voor gepensioneerde ambtenaren en postmedewerkers is pas in de toekomst nodig, dus die hebben er geen last van, redeneert Yellen.

Genoeg tot juni

Al met al kan ze naar schatting zo'n 400 miljard dollar vrijmaken voor uitgaven. Yellen zelf zegt dat ze daarmee minstens tot juni genoeg geld heeft. Maar als tegen die tijd het schuldplafond nog steeds niet verhoogd is, kan de overheid wel in de betalingsproblemen komen.

Beleggers in Amerikaanse staatsobligaties maken zich nu nog geen grote zorgen. "Het vertrouwen in de Amerikaanse staat is groot", zegt ING-econoom Bert Colijn. "De VS wordt wereldwijd gezien als de allergrootste veilige haven om geld aan uit te lenen. Maar dat nu gespeeld wordt met een mogelijk faillissement begint wel voor wat ongemak te zorgen."

Vaker voorgekomen

Dat de zorgen nog niet groot zijn is volgens Colijn ook omdat deze situatie al vaker is voorgekomen. Zo werd in 2011 en 2013 het plafond ook bijna bereikt en kwam er uiteindelijk steeds een politiek akkoord over verhoging.

In 2013 leidde de politieke impasse over het plafond en de Amerikaanse begroting wel tot een gedeeltelijke sluiting van de overheid van ruim twee weken. Zo'n 800.000 ambtenaren kregen toen onbetaald verlof en nationale parken en sommige musea werden gesloten.

Republikeinen versus Democraten

De grote vraag is dus of er nu ook weer een akkoord over verhoging komt. Probleem is dat de Republikeinen in ruil voor steun allerlei bezuinigingen eisen, terwijl de Democraten juist willen dat het plafond verhoogd wordt zonder dat daar bezuinigingsmaatregelen aan vast zitten. De Republikeinen hebben een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en de Democraten in de Senaat. En zowel het Huis als de Senaat moet instemmen met verhoging.

De komende maanden moet blijken wie zijn zin krijgt. "Het is de vraag hoe hard beide kanten dit gaan spelen", aldus econoom Colijn. Want als beide partijen vasthouden aan hun standpunt, dan kan een faillissement in zicht komen.