Hackers hebben bij cryptomuntbeurs Bithumb omgerekend 25 miljoen euro buit gemaakt. Het Zuid-Koreaanse bedrijf heeft de diefstal zelf op Twitter bekendgemaakt.

Wie de hackers zijn, is niet bekend. De digitale kraak vond waarschijnlijk maandag plaats. Bithumb laat weten dat de overgebleven munten overgezet zijn naar veilige delen van het netwerk. De handel in cryptomunten is door het bedrijf voorlopig stilgelegd.

Derde roof dit jaar

Het is al de derde grote roof dit jaar bij een cryptomuntbeurs. In januari werd er 500 miljoen dollar buitgemaakt bij het Japanse Coincheck.

Vorige week was er nog een hack bij Coinrail, een Zuid-Koreaans handelsplatform voor cryptomunten. Toen werden 260.000 klanten getroffen door de diefstal. Hoeveel geld er buit is gemaakt, is niet bekend. De waarde van de bitcoin maakte na die hack de grootste val in drie maanden. De cryptomunt is nu nog iets meer dan 6500 dollar waard. Half december was dat nog 20.000 dollar.

Premier Rutte is zelf naar de Tweede Kamer geroepen om vragen te beantwoorden over de dividendbelasting. SP-leider Marijnissen had voor het mondeling vragenuur vragen aan Rutte aangemeld over het bericht, zaterdag in Trouw, dat Shell met de Belastingdienst afspraken heeft gemaakt over het niet betalen van dividendbelasting voor een bepaald type aandelen. De schatkist zou daardoor 7 miljard euro aan inkomsten zijn misgelopen.

Bij het begin van het vragenuur bleek dat het kabinet niet Rutte, maar staatssecretaris Snel had afgevaardigd om de vragen te beantwoorden. Bijna de voltallige oppositie eiste daarop dat Rutte zou komen. Voordat een verzoek daarover in stemming zou komen, zei VVD-fractievoorzitter Dijkhoff dat hij begrip heeft voor de wens van de oppositie.

Afspraken geheim

Kamervoorzitter Arib constateerde daarop dat een meerderheid Rutte erbij wilde.

Uiteindelijk kwam de premier toch. Hij verdedigde zich door te zeggen dat afspraken met de Belastingdienst nu eenmaal tot het pakket van de staatssecretaris horen.

Maar nu hij er toch was, wilde hij er wel iets over zeggen, maar niet inhoudelijk. Volgens Rutte kan het kabinet in het openbaar niet ingaan op individuele afspraken met belastingplichtigen, omdat dat in strijd met de wet zou zijn.

Vertrouwelijk informeren

Naar aanleiding van de suggestie van GroenLinks-leider Klaver dat er juridisch wel mogelijkheden zijn om op de geheimhouding een uitzondering te maken, zei de premier dat hij dat nog eens zal "wegen".

Rutte beloofde ook "een technische briefing" waarin de Kamer vertrouwelijk wordt ingelicht. De vraag aan Rutte of hij op de hoogte is van 'vaststellingsovereenkomsten' met bedrijven over dividendbelasting, beantwoordde hij met "nee". Maar hij wilde niet ingaan op dit concrete geval. Volgende week is er opnieuw een debat over de dividendbelasting.

Audi heeft de Nederlander Bram Schot benoemd tot tijdelijke topman van het concern. Hij vervangt Rupert Stadler, die werd opgepakt vanwege het dieselschandaal.

De 56-jarige Schot zit sinds 1 september in het bestuur van het autoconcern en was verantwoordelijk voor verkoop en marketing. Hij begon zijn loopbaan bij ABN Amro en stapte vervolgens over naar Daimler. In 2011 trad hij in dienst bij Volkswagen, het moederbedrijf van Audi.

De vorige hoogste baas Stadler is tijdelijk uit zijn functie gezet. Hij werd gisteren opgepakt. Hij wordt verdacht van fraude en misleiding in reclames.

De leden van FNV Streekvervoer staken vanaf maandag voor onbepaalde tijd. Volgens de vakbond blijven de werkgevers weigeren om afspraken te maken over vermindering van de werkdruk. Ook willen de leden meer loon dan de werkgevers bieden.

FNV Streekvervoer biedt de werkgevers nog een ontsnappingsmogelijkheid. Vorige week werden twee bemiddelaars aangesteld om een uitweg in dit langlopende conflict over de cao Openbaar Vervoer te zoeken. Als die deze week een oplossing vinden, is de staking van de baan. FNV Streekvervoer is veruit de grootste vakbond in het streekvervoer.

CNV 72 uur

De sector stad- en streekvervoer van CNV Vakmensen roept op tot een staking van 72 uur, die eveneens maandag begint. "We realiseren ons dat een busstaking maatschappelijke impact heeft en dat die echt niet langer moet duren dan strikt noodzakelijk", schrijft de bond op zijn website. "Wij kiezen nu nog niet voor onbepaalde tijd."

De werkgevers zijn verrast over de aankondiging van de staking. Ze beraden zich op stappen, zei een woordvoerder tegen persbureau ANP.

Als er geen oplossing komt, rijden er vanaf maandag in een groot deel van het land niet of nauwelijks streekbussen en regionale treinen rijden. Onder de cao Openbaar Vervoer vallen zo'n 12.000 werknemers.

Andere cao

Zo'n 1500 werknemers in het streekvervoer vallen onder de cao Multimodaal Vervoer. Die werken voor vervoerders die zowel bus- als treinvervoer aanbieden. Deze werknemers gaan niet staken.

Bij een en dezelfde vervoerder kunnen verschillende cao's gelden. Zo vallen de treinmachinisten van Arriva in Limburg wel onder de cao Openbaar Vervoer, maar die in andere provincies niet.

Onbetaalbaar

In het streekvervoer is dit voorjaar al vaker gestaakt, zowel landelijk als regionaal. Het heeft tot dusver niet tot een oplossing geleid.

Nadat de onderhandelaars in januari overeenstemming hadden bereikt, wezen de FNV-leden in mei het loonbod van 8,3 procent voor drie jaar van de hand.

Fred Kagie van de Vereniging Werkgevers Openbaar Vervoer (VWOV) zei toen dat de FNV-leden plotseling met onbetaalbare extra eisen waren gekomen. De VWOV vertegenwoordigt Arriva, Connexxion, EBS, Keolis en Qbuzz.

Als de handelsoorlog uit de hand loopt, gaat dat veel landen economische schade opleveren, zoveel is duidelijk. Maar in het donkerste scenario kost een handelsconflict Nederland in 2030 zo'n 2,5 procent economische groei.

Het Centraal Planbureau (CPB) waarschuwt dat een handelsconflict alleen maar verliezers kent. China lijkt het meest kwetsbaar. Het land exporteert veel meer naar de VS dan dat het importeert. Maar ook de VS gaat economische schade lijden. De landbouwsector wordt bijvoorbeeld geraakt.

Nieuwe heffingen

De VS heeft een handelsconflict met onder meer de EU, Canada, Mexico en China. Vooral de VS en China nemen de laatste dagen over en weer maatregelen tegen elkaar. President Trump dreigde afgelopen nacht met nieuwe heffingen op Chinese export, ter waarde van ruim 170 miljard euro. De maatregel gaat alleen van tafel als China de voorgenomen tegenmaatregelen intrekt.

Het conflict zal leiden tot een daling van de handel tussen de twee landen, denkt het CPB. Andere landen kunnen daarvan profiteren, waaronder de EU. Maar als de VS nieuwe maatregelen tegen de EU instelt, bijvoorbeeld importheffingen op Europese auto's, verdampt dat voordeel.

Meer loon

De gevolgen van de handelsoorlog voor de Nederlandse economie zijn nu nog beperkt. Het leidt tot meer onzekerheid, maar de economische groei heeft er nog niet zwaar onder te lijden. Het Centraal Planbureau rekent op een groei van 2,9 procent voor dit jaar. Dat is weliswaar minder dan in eerdere ramingen, maar nog altijd hoog.

De Nederlandsche Bank voorspelde gisteren dat de lonen volgend jaar flink gaat stijgen. Het CPB volgt die lijn.

Geen oranje tompoucen deze zomer, geen versierde straten en - tot verdriet van de reisbranche - ook geen vliegtuigen vol oranjefans richting Rusland. Veel sectoren maken extra omzet als Nederland mee doet aan het WK, maar nu is er juist sprake van omzetderving.

De NOS heeft een voorzichtige schatting gemaakt van de omzet die sectoren dit jaar mislopen. In totaal gaat het om pakweg 160 miljoen euro aan niet-verkochte tv-reclames en hapjes voor tijdens de wedstrijd.

Wie de grootste klappen krijgt (en voor wie het misschien wel meevalt), zie je in deze video:

Zo verkopen de supermarkten mét deelname van Oranje aan een groot toernooi tussen de 20 en 70 miljoen euro extra aan chips, bier, pizza's en toetjes. Directeur Joop Holla van onderzoeksbureau GfK: "Als Oranje meedoet tot aan de finale, haalt de teller de 70 miljoen euro aan extra omzet, doet Oranje het slecht en worden we snel uitgeschakeld, dan hebben we het over hooguit 25 miljoen. Gemiddeld heeft een EK of WK dus een positief effect van 43 miljoen euro. Nu missen de supers die verkopen."

Een voorbeeld van een gewild product als Oranje meedoet, is de oranje vla van FrieslandCampina. "Alles wat oranje is, wordt tijdens zo'n toernooi gewoon extra verkocht. Het staat feestelijk, dus ook oranje vla", aldus de woordvoerder. Alleen deze vla - die er nu niet is - zorgt al voor 1 miljoen euro minder omzet in de supers.

(Geen) honderden campagnes

Dat het Nederlands elftal zich niet wist te plaatsen, doet vooral ook de reclamesector veel pijn. Tijdens het WK van 2014 mochten Nederlandse reclamebureaus maar liefst 300 Oranje-gerelateerde campagnes bedenken voor grote bedrijven als Albert Heijn, BCC, Unilever, Heineken en Shell.

"Daar gaan echt tientallen miljoenen euro's in om. Nu dus niet", zegt Frank de Bruin van Activate & Co, dat altijd het aantal acties in kaart brengt. De Bruin schat de 'schade' deze zomer op 50 miljoen euro.

De reisbranche loopt ook miljoenen euro's mis. Doorgaans boeken ruim 12.500 Nederlandse fans via de KNVB een ticket voor een WK. Via de FIFA en andere kanalen worden er ook tickets verkocht, maar daar heeft de KNVB geen zicht op. "We kunnen dus zeggen dat er minimaal 12.500 Nederlanders dit jaar niet afreizen naar Rusland om Oranje aan te moedigen", aldus de KNVB.

Een retourtje naar Moskou per vliegtuig kost ongeveer 350 euro. Dat betekent een inkomstenderving van rond de 4,5 miljoen euro.

Ook op tv wordt Oranje gemist. Ook al stemmen miljoenen mensen af op de WK-duels op NPO 1, bij de STER voelen ze wel degelijk dat Nederland er niet bij is. Als Oranje mee zou doen, zou dat de stichting tussen de 7 en 10 miljoen euro extra omzet opleveren. Die vlieger gaat nu dus niet op. Op het kostenlijstje zetten we de STER met 8,5 miljoen euro.

Ook al geen tompoucen

De Hema gooit altijd de succesvolle oranje tompouce in de strijd. "Op een speeldag verkopen we 800 procent meer tompoucen dan normaal", zegt een woordvoerder. "Als we uitgaan van vijf wedstrijden van Oranje op een groot toernooi, betekent dat een verkoop van anderhalf miljoen tompoucen. In geld heb je het dan over ongeveer 1 miljoen euro. Dat kunnen we dit jaar helaas niet bijschrijven."

En dan de Oranje artikelen: petjes, sjaaltjes, vlaggen, toeters, mutsen, T-shirts, make-up-sets, haarspray, noem maar op. Duizenden winkels, warenhuizen en benzinestations verkopen deze prullen. Dat staat nergens centraal geregistreerd, dus betrouwbare cijfers zijn er niet.

Wel kan je een schatting maken. Detailhandel Nederland maakte bij het vorige WK een berekening van 100 miljoen euro extra omzet voor de winkels, inclusief supermarkten. Als we die ruim 40 miljoen voor Albert Heijn, Jumbo en de andere supers eraf trekken, blijft er grosso modo 60 miljoen euro over voor oranje prullaria.

De ING deed - als grote sponsor van Oranje - in 2014 nog onderzoek en kwam uit op een totale prullaria-markt van ongeveer 70 miljoen euro. ING laat weten dat dat dit jaar wellicht nog hoger had kunnen zijn omdat we nu uit de economische crisis zijn.

EuroPromo Textiel in Breda, groot handelaar in Oranje merchandising, is een stuk voorzichtiger en schat de misgelopen inkomsten op zo'n 25 miljoen euro. Al met al zetten we de fanartikelen voor 52 miljoen euro op de lijst.

En dan de horeca. Twee bronnen zeggen, onafhankelijk van elkaar, dat het per saldo allemaal niet veel uitmaakt. En dat is toch wat anders dan het beeld dat vaak bij ons opkomt, dat de horeca volop profiteert van een groot voetbalevenement.

Bernadet Naber van Horeca Nederland: "Cafés vinden het heus niet altijd leuk dat er een WK is. Hun zaak staat vaak helemaal vol en organisatorisch is het een hoop gedoe, terwijl mensen niet altijd veel drinken en eten bestellen. Een paar jaar geleden was dat de uitkomst van een poll onder onze leden."

Frank Meeuwsen van marktonderzoeker Foodstep beaamt dat: "Sommige horeca-ondernemers zijn er niet rouwig om dat we niet meedoen. Mensen staan in het café met een leeg glas naar een scherm te kijken. Dat schiet niet op." Volgens Meeuwsen stijgt de omzet in cafés tijdens een WK, maar dalen de omzetten in restaurants juist. "Dat kun je grofweg tegen elkaar wegstrepen."

Minder maaltijden en al helemaal geen nieuwe tv's

We besteden misschien minder geld aan eten buiten de deur tijdens een WK, des te meer besteden we aan eten thuis. Voor thuisbezorgd.nl is het mislopen van het WK te voelen in de portemonnee: op een Oranje speeldag wordt er voor ongeveer 750.000 euro extra aan bestellingen geplaatst. Als we uitgaan van vijf speeldagen lopen maaltijdbezorgers en hun -restaurants ongeveer 4 miljoen euro mis.

Over de verkoop van extra televisies gingen in het verleden ook de wildste geruchten. In 2012 voorspelde marktonderzoeker GfK zelfs een extra verkoop van tienduizenden exemplaren, maar volgens het CBS is dat in hun elektronica-cijfers allemaal niet terug te zien.

Effect op onze economie?

Heeft het ontbreken van Oranje op het WK nou echt een negatieve invloed op onze economie? Nee, zegt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. "Mensen hebben niet magisch extra geld te besteden tijdens het WK. Misschien besteden ze nu iets meer tijdens café-bezoeken, maar dat betekent dat ze dat geld later in het jaar niet meer kunnen uitgeven".

Daarnaast zegt hij dat er ook kosten verbonden zijn aan het meedoen aan het WK. "Mensen nemen bijvoorbeeld meer vrije dagen op om de wedstrijden te kijken, waardoor de productiecapaciteit van het land daalt." Sommige sectoren zullen er dus wel degelijk iets van merken, maar over het geheel genomen valt het allemaal wel mee.

Meer dan 80 procent van de Nederlandse boeren is bereid over te stappen naar een natuurvriendelijke werkwijze. Uit een opinieonderzoek onder bijna 2300 boeren en boerinnen, dat dagblad Trouw liet uitvoeren, blijkt dat de helft binnen tien jaar overgeschakeld wil zijn naar een duurzamere vorm van landbouw.

Volgens de boeren is dat niet alleen beter voor het milieu, maar is het ook winstgevender. Zo'n 6 procent van de ondervraagde agrariërs werkt nu al biologisch. Met de bekendmaking van de uitkomsten van het onderzoek trapt de krant een nieuw Nationaal Landbouwdebat af.

Niet begrepen

De boeren zijn nog altijd trots op hun vak, maar voelen zich vaak niet begrepen en in de steek gelaten door politici, de media en milieuorganisaties. Ook vinden ze vaak dat ze niet goed vertegenwoordigd worden door landbouworganisaties. Bijna 90 procent van de boeren zegt dat de organisaties niet het juiste verhaal vertellen.

Bijna de helft van de landbouwondernemers zegt geregeld wakker te liggen van zorgen over de toekomst. Driekwart vindt dat het vak twintig jaar geleden aantrekkelijker was.

Langetermijndenken

In de krant zegt hoogleraar Han Wiskerke van de Wageningen Universiteit dat de uitkomsten van het onderzoek representatief zijn en dat ze bruikbaar zijn voor nieuw beleid.

Er is behoefte aan goed leiderschap en langetermijndenken, zegt de hoogleraar. "We hebben een visionair nodig, een bewindspersoon die over zijn eigen regeerperiode heen kijkt, tot in 2030", zegt Wiskerke.

Sociale werkplaatsen kunnen niet efficiënter werken dan ze nu al doen en daardoor zijn ze niet langer in staat om bezuinigingen op de werkplaatsen op te vangen. Dat blijkt uit een rapport van twee onderzoeksbureaus, meldt de Volkskrant.

In 2015 werd de Wet sociale werkvoorziening stopgezet, een regeling waardoor honderdduizend mensen met een arbeidsbeperking gesubsidieerd konden werken. Toenmalig coalitiepartners VVD en PvdA vonden dat mensen met een arbeidsbeperking beter af waren 'tussen gewone collega's op een gewone werkvloer'.

Rek eruit

Nieuwe werknemers met een arbeidsbeperking kregen vanaf toen geen subsidie meer en het Rijk ging tegelijkertijd minder betalen per arbeidsgehandicapte. De sociale werkplaatsen moesten dat opvangen door efficiënter te gaan werken, waardoor de werknemers een hogere productie moesten draaien.

Die rek is er nu uit, staat in het rapport. De mensen op sociale werkplaatsen kunnen niet harder werken dan ze nu al doen, terwijl ze wel loonstappen maken.

Gemeenten

De rekening van het oplopende tekort komt terecht bij de gemeenten, die verantwoordelijk zijn voor de sociale werkplaatsen. In 2014 legden de gemeenten in totaal 43 miljoen bij, maar voor dit jaar komt dat bedrag uit op 190 miljoen.

In de krant pleit Cedris, de koepel van sociale werkplaatsen, ervoor om de bezuiniging terug te draaien. "Met een groep werknemers die kleiner en ouder wordt, kun je niet steeds meer productie draaien", zegt voorzitter Jan-Jaap de Haan.

Het grootste deel van het Franse personeel van luchtvaartmaatschappij Air France-KLM legt het werk voorlopig niet opnieuw neer. Het was de bedoeling dat de Franse werknemers vanaf 23 juni weer zouden staken.

Negen van de tien vakbonden zeggen nu dat ze willen wachten op de benoeming van de nieuwe bestuursvoorzitter, zodat de onderhandelingen eventueel kunnen worden hervat. Een kleinere pilotenvakbond zegt de acties wel gewoon door te zetten.

De vierdaagse staking werd begin deze maand aangekondigd. De bonden eisen een directe loonsverhoging van 6 procent voor het personeel van Air France. Er wordt al sinds februari geregeld gestaakt bij de luchtvaartmaatschappij wat het bedrijf honderden miljoenen heeft gekost.

De huidige interim-voorzitter van de luchtvaartmaatschappij liet vorige week weten dat ze niet van plan is met de bonden over de salarissen te onderhandelen. Ze mag naar eigen zeggen als interim-bestuurder geen cao-gesprekken voeren.

Slepend loonconflict

Volgens de vakbonden is er sinds het aftreden van topman Jean-Marc Janaillac geen vooruitgang geboekt. De topman had in het slepende loonconflict zijn toekomst bij de luchtvaartmaatschappij in handen gelegd van zijn personeel.

Dat mocht stemmen over een salarisaanbod van zeven procent loonsverhoging in vier jaar tijd. Als de werknemers niet akkoord gingen, zou hij zijn functie neerleggen. Het merendeel van het personeel stemde tegen.

Google heeft een ingang gevonden in China, een markt die steeds belangrijker wordt voor buitenlandse partijen en dus ook techbedrijven. De zoekgigant kondigde vanochtend aan ruim een half miljard dollar te zullen investeren in JD.com.

JD is het op een na grootste e-commercebedrijf in China. Alleen Alibaba moet het voor zich dulden.

Aandelen en toegang

In ruil voor de financiële injectie krijgt Google aandelen, bijna 1 procent van het totale bedrijf. Het zorgt daarmee ook voor een band met een andere Chinese reus: Tencent. Dat bedrijf, bekend van bijvoorbeeld chat-app WeChat, heeft 20 procent van de aandelen in handen.

JD.com krijgt op zijn beurt iets heel anders: toegang tot de Amerikaanse en Europese markt. Het is de bedoeling dat producten van het concern straks via Google Shopping te vinden zijn en zo makkelijker consumenten in het Westen bereiken.

"Dit is een enorme ontwikkeling", is de eerste conclusie van Dirk Mulder, retaildeskundige bij ING. "JD.com is wereldberoemd in China, maar daarbuiten minder. Het bedrijf heeft wel altijd de wens gehad om in de EU en de VS te opereren. Het wordt nog wel interessant om te zien wat de Chinese censuur voor dit verhaal gaat betekenen."

'Dooi in relatie'

Dat China akkoord is gegaan met deze deal is een teken van een langzame dooi in de relatie tussen China en Google, concludeert Peter Ho, professor Chinese economie aan de TU Delft. "Die is lange tijd slecht geweest", zegt hij. "Aan verbetering van de relatie met Google werkt de Chinese overheid al een paar jaar, maar dat deze deal nu naar buiten komt is een signaal naar Trump."

Sinds januari 2010 is het Amerikaanse internetbedrijf niet meer op het Chinese vasteland te vinden. De zoekgigant verplaatste zijn activiteiten naar Hongkong vanwege een meningsverschil over online vrijheid en een aanval van hackers die zou hebben plaatsgevonden. Sindsdien zijn Googles diensten in China geblokkeerd.

Volgens Ho lijkt daar nu verandering in te komen en zijn Google en Gmail weer makkelijker toegankelijk. Het is afwachten of dit een verfijning is van de censuur of daadwerkelijk meer vrijheid betekent. Google benadrukte vanochtend tegen persbureau Reuters dat de samenwerking niet betekent dat Google zijn diensten naar het Chinese vasteland gaat brengen.

"Dat de Chinese overheid hiermee heeft ingestemd is een teken", zegt Eric Bartelsman, hoogleraar Economie aan de VU. Volgens hem is het een politiek signaal, nu de VS en China in een handelsoorlog zijn verwikkeld. Daarin heeft de VS China ervan beschuldigd dat hun markt gesloten is voor buitenlandse investeerders: "Dit laat zien dat er wel een opening is."

Bartelsman noemt het bedrag dat Google investeert "peanuts". Het is inderdaad niet de grootste investering die het bedrijf ooit heeft gedaan. Die deed het jaren geleden, in 2008. Toen stak het 3,2 miljard dollar in internetprovider Clearwire.

Google heeft de afgelopen jaren tientallen investeringen gedaan. Dit waren de grootste:

Werknemers van onder meer ASML, VDL en Fokker leggen komende woensdag het werk 24 uur neer. Dat hebben de vakbonden aangekondigd. Vorige week staakten werknemers van DAF al een etmaal. Ook Fokker-personeel voerde toen actie.

De nieuwe stakingen zijn bij bedrijven uit de zogenoemde metalektro-sector in het hele land. De medewerkers willen een nieuwe cao met onder meer een loonsverhoging van 3,5 procent per jaar. Ook willen ze meer zeggenschap en meer werkzekerheid.

De FNV vindt dat het personeel wordt benadeeld. "Ze verdienen een eerlijke cao met maatregelen om fit de finish te halen waarbij overwerk eerlijk wordt betaald en vaste en flexwerkers gelijk betaald worden", zegt FNV-bestuurder Petra Bolster. De cao geldt voor circa 150.000 werknemers.

Duitse media melden dat een Nederlander de nieuwe interim-topman van Audi wordt. Het is de bedoeling dat Bram Schot voorlopig de taken waarneemt van de gearresteerde Rupert Stadler. Audi heeft nog niet op de berichten gereageerd.

De in Rotterdam geboren Schot (56) begon zijn loopbaan bij ABN Amro en stapte vervolgens over naar Daimler waar hij diverse hoge functies bekleedde bij onder meer Mercedes-Benz. In 2011 verhuisde hij naar Volkswagen, het moederbedrijf van Audi. Sinds vorig najaar zit hij in het bestuur van Audi, waar hij verantwoordelijk is voor verkoop en marketing.

De huidige Audi-topman Rupert Stadler werd vanochtend opgepakt en zit nog vast. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij gesjoemel met de uitstootwaarden van dieselauto's. Justitie heeft zijn arrestatie bevolen omdat wordt gevreesd dat Stadler met bewijsmateriaal knoeit of getuigen wil beïnvloeden.

De lonen gaan de komende jaren fors omhoog. Dat stelt De Nederlandsche Bank in haar laatste economische prognose. Dit jaar verwacht DNB een loonstijging van gemiddeld 1,9 procent. Daarna stijgen de lonen verder met 3,5 procent in 2019 en 4 procent in 2020. "Dat is een duidelijke verandering", zegt directeur Job Swank. "De werkende gaat eindelijk profiteren van de economische opleving."

De Nederlandsche Bank pleit al langer bij werkgevers voor loonstijgingen. Daar is ruimte voor, nu de economie al langere tijd groei laat zien. Vijftien jaar lang is de gemiddelde inkomensgroei per huishouden blijven steken op 0,3 procent per jaar, de komende jaren hebben huishoudens gemiddeld 2,8 procent meer te besteden. De omslag wordt veroorzaakt door de krapte op de arbeidsmarkt. "Dat werd ook wel tijd", zegt Swank.

Meer vast, minder flex

Vooral in de bouw en de zakelijke dienstverlening is er een tekort aan werknemers. Dat is heel snel gegaan. In 2014 waren er nog zeven werknemers per vacature, nu minder dan twee.

Bedrijven proberen personeel aan te trekken en vast te houden met meer loon, maar ook door meer vaste contracten te bieden. DNB constateert dat het aandeel vaste contracten ten opzichte van flexcontracten "overtuigend" aan het toenemen is.

Groei vlakt af

Er is ook een keerzijde aan de krapte op de arbeidsmarkt: de economische groei wordt erdoor belemmerd. Vorig jaar groeide de economie nog met 3,3 procent. Maar de komende jaren zal die groei afvlakken naar 2,5 procent dit jaar en 2,2 procent in 2019. In 2020 zal de economische zelfs teruglopen naar 1,9 procent. "De capaciteitsgrenzen komen een beetje in zicht", stelt Swank.

Bovendien moeten de lonen ook weer niet al te enthousiast stijgen, want anders wordt het Nederlands product te duur en prijzen we ons uit de markt. Als de concurrentiepositie van Nederland achteruit gaat, kost dat banen. "Met deze stijging ben ik tevreden en het mag na al die jaren ook wel iets doorstijgen", aldus Swank. "Maar ook weer niet te veel."

Handelsoorlog

De situatie wordt somberder als de beginnende handelsoorlog met de Verenigde Staten escaleert. DNB houdt rekening met een scenario waarbij de handelstarieven wereldwijd met 10 procent omhoog gaan en de rente met 1 procentpunt stijgt vanwege de hogere risico's. In dat geval zal de economische groei in Nederland met maar liefst 0,5 procentpunt lager uitkomen. En ook de werkloosheid zal 0,8 procentpunt hoger uitvallen.

Hoe reëel dat scenario is? "Het is een stevig scenario. Er moet nog wel het een en ander gebeuren wil je hier in terecht komen", zegt Swank. "Maar ik acht het niet uitgesloten." Hij erkent dat het voor Europa een dilemma is hoe te reageren op de hogere tarieven uit de VS.

"Als je niets doet dan is de VS spekkoper. Maar als je wel reageert, dan escaleert de handelsoorlog verder. Dan zijn er alleen maar verliezers."

Als het om onze economie gaat zijn we groeiverslaafd, en dat is geen goede zaak. Met die boodschap, en een donut, spreekt de Britse econoom Kate Raworth vanmiddag de Tweede Kamer toe. Ze is daar uitgenodigd door de Partij voor de Dieren, die achter haar ideeën staat.

Het komt niet vaak voor dat een buitenlandse econoom zo'n uitnodiging ontvangt. In 2014 was het de eer aan de Fransman Thomas Piketty. Hij sprak toen over de groeiende ongelijke verdeling van welvaart in de wereld.

De boodschap van Raworth, verbonden aan de Universiteit van Oxford en eerder werkzaam voor de Verenigde Naties en Oxfam, zal breder zijn. Ze wil dat we radicaal anders gaan nadenken over hoe een gezonde economie er überhaupt uitziet.

Wat is er nu mis?

Want, zo zegt Raworth, we zijn gewend te denken dat een gezonde economie er een is die maar blijft groeien. Waarin we telkens weer meer produceren, kopen, verdienen. Groei is een doel op zich geworden.

In plaats daarvan zouden we onszelf eerst eens de vraag moeten stellen: wat zijn de langetermijndoelen van de mensheid? En dan vervolgens: hoe kunnen we onze economie zo inrichten dat we aan die doelen bijdragen?

Met die blik is groei niet meer het belangrijkste, maar wegen het voorzien in basale mensenrechten zoals toegang tot water en voedsel en bescherming van het milieu ook mee. Helemaal nieuw is deze gedachte niet, maar de manier waarop Raworth het presenteert wel.

Dat is waar de donut om de hoek komt: een simpel plaatje dat moet helpen onze blik op de wereld te veranderen. Het zijn namelijk net zulke plaatjes, versimpelde weergaven van hoe de markt werkt bijvoorbeeld, die heel erg bepalen hoe we economie begrijpen. En de enige manier om de oude plaatjes opzij te schuiven, is door ze te vervangen voor een nieuwe, aldus Raworth.

Waar staat die donut voor?

Stel je een schoolbord voor, met daarop een kleine cirkel in een grote cirkel (een donut dus). Die twee cirkels moeten de grenzen van onze economie voorstellen.

De kleine cirkel is de ondergrens. Onze wereldwijde economie moet goed genoeg draaien om iedereen op aarde van voldoende eten, drinken, elektriciteit, en andere behoeften te kunnen voorzien. Kortom: om ervoor te zorgen dat mensenrechten niet geschonden worden. Daar mogen we niet onder zakken.

Tegelijkertijd is er een bovengrens aan de economie, dat is de buitenste cirkel. Er zijn namelijk grenzen aan hoe we met onze planeet kunnen omgaan zonder dat die onbewoonbaar wordt.

We zien het nu al: te veel broeikasgassen zorgen voor opwarming van de aarde, droogte en watertekort. Grondstoffen kunnen opraken. De economie moet dus niet zo hard draaien dat we er aan onderdoor gaan. Dat is een grens waar we binnen moeten zien te blijven. Wat overblijft tussen die twee grenzen is de donut: volgens Raworth de bewegingsruimte voor een gezonde en eerlijke economie.

Om daar te komen moeten we zeven stappen zetten, legt ze uit in de onderstaande video.

Kritiek is er ook. Zo zou Raworth overdrijven dat economen van nu zich alleen maar richten op groei. En groei heeft ook voordelen, zeggen critici van de econome: die zorgt voor banen en inkomsten.

Verder is het de vraag hoe haalbaar de donuteconomie is. Zijn we bijvoorbeeld massaal zo ver te krijgen dat we een vliegvakantie naar Thailand verruilen voor een busvakantie naar België?

Over die vragen zullen de Kamerleden zich vanmiddag moeten buigen. Voor Raworth begint het allemaal met een sprekend plaatje: van een donut.

In de jacht op de verantwoordelijken achter de grootschalige fraude met sjoemeldiesels, is in Duitsland een kopstuk opgepakt. De Audi-topman Rupert Stadler zit vast. Vorige week werd bekend dat hij verdacht wordt van fraude en misleiding in reclames.

Duitse media melden dat Stadler intern onderzoek naar het sjoemelsoftwareschandaal zou hebben tegengewerkt en op de koop toegenomen hebben dat dieselauto's met de software werden verkocht.

Volgens de Süddeutsche Zeitung bevestigt het bedrijf dat Stadler vanmorgen gearresteerd is en laat het weten nog steeds in de onschuld van de topman te geloven.

Celstraffen

Vorige week werd al het huis van de topman doorzocht om bewijsmateriaal veilig te stellen. In totaal staan zo'n twintig mensen terecht in de zaak. In de VS zijn twee managers veroordeeld tot celstraffen.

Audi zou enkele honderdduizenden auto's met de foute software hebben verkocht. De fabrikant is onderdeel van de Volkswagen Groep, waar verder onder meer Porsche onder valt. Alles bij elkaar zijn er meer dan 10 miljoen auto's door de groep op de markt gebracht waarmee is gesjoemeld.

Een nieuwe forse investering van een Amerikaans techbedrijf in een Chinese webwinkelgigant. Google en JD.com hebben aangekondigd dat de zoekgigant 550 miljoen dollar in de webwinkel steekt en in ruil daarvoor aandelen krijgt.

De twee bedrijven zeggen te willen samenwerken om retail-infrastructuur te ontwikkelen die "de persoonlijke winkelbeleving kan verbeteren en frictie kan wegnemen in een aantal markten". Wat dit precies inhoudt, is nog onduidelijk. Het is niet Googles grootste investering ooit, de internetgigant steekt vaker honderden miljoenen in andere bedrijven.

Consumenten in EU en VS

Het is de bedoeling dat JD.com via Google Shopping producten gaat aanbieden aan consumenten in de VS en Europa. Het aanbod zal daardoor voor klanten buiten Azië beter te vinden zijn, omdat Google zijn shopping-dienst vaak prominente plekken geeft.

De timing van de investering is opvallend. De VS en China zijn verwikkeld in een handelsoorlog. De topman van JD.com noemde dit eerder "vreselijk" en stelde dat de oorlog veel Amerikaanse merken pijn zou doen. Ook heeft de webwinkelgigant voor het moment zijn uitbreidingsplannen in de VS stilgelegd. Volgens een analyse van MarketWatch raakt de handelsoorlog Google nauwelijks, Apple heeft er daarentegen wel veel last van.

JD.com is genoteerd aan de Amerikaanse Nasdaq en heeft een waarde van 62 miljard dollar. Daarmee heeft Google bijna 1 procent van het bedrijf in handen. Beleggers lijken blij te zijn met de samenwerking: het aandeel van JD staat voorbeurs ruim 7 procent in de plus.

Google en China

Amerikaanse techbedrijven investeren vaker grote sommen geld in Chinese bedrijven. In 2016 kondigde Apple aan een miljard dollar te investeren in taxidienst Didi Chuxing. Dat werd toen gezien als een belangrijk signaal van Apple aan Chinese bedrijven en de overheid.

De investering van Google in JD.com betekent volgens de internetgigant niet dat het zijn diensten in China weer gaat aanbieden. Sinds januari 2010 is het Amerikaanse internetbedrijf niet meer op het Chinese vasteland te vinden.

De zoekgigant verplaatste zijn activiteiten naar Hongkong vanwege een meningsverschil over online vrijheid en een aanval van hackers die zou hebben plaatsgevonden. Sindsdien zijn Google's diensten in China geblokkeerd.

Wetenschappers vinden dat Europa op het gebied van kunstmatige intelligentie achterligt op China en de Verenigde Staten. Die landen investeren miljarden en lokken wetenschappelijk talent weg met hoge salarissen en uitstekende onderzoeksfaciliteiten op het gebied van AI (Artificial Intelligence; kunstmatige intelligentie).

De braindrain van studenten en onderzoekers treft ook Nederlandse universiteiten. Hoogleraren constateren dat het steeds moeilijker wordt om promovendi te vinden om onderzoek te doen. Bedrijven verleiden studenten met hoge salarissen en prettige werkomstandigheden.

Deze studenten weten hier alles van.

"Af en toe zijn we weleens jaloers op wat in andere landen gebeurt", vertelt Lieuwe Vinkhuijzen, student kunstmatige intelligentie aan de Universiteit Leiden. "Technieken die wij in theorie bedenken, stellen zij in de praktijk op de proef."

Om aan te haken bij de concurrentie, moet Europa een hoogstaand wetenschappelijk instituut oprichten, vinden ruim 150 onderzoekers. Zij willen daarvoor CLAIRE in het leven roepen (Confederation of Laboraties for Artificial Intelligence Research in Europe).

Negatieve spiraal

Op dit moment komt het onderzoek naar kunstmatige intelligentie in het gedrang door de stijgende populariteit van studies zoals informatica en toegepaste wiskunde.

Al die nieuwe studenten moeten worden onderwezen. Een AI-expert die in een collegezaal lesgeeft, kan niet tegelijkertijd onderzoek doen. Daarom zetten sommige universiteiten een limiet op de toelatingen van nieuwe studenten.

Maar zo belanden ze in een negatieve spiraal: de limitering remt de aanwas van AI-specialisten, waardoor later minder onderwijs kan worden gegeven en onderzoek kan worden gedaan.

Ondertussen stijgt de vraag naar talent explosief, zegt recruiter Frederik Smits van CareerTeam, dat werkt voor onder meer Microsoft, eBay, Wehkamp, Puma en Airbus. "Veel bedrijven ontdekken nieuwe AI-toepassingen waarmee ze waarde kunnen toevoegen voor hun klanten en hun eigen interne processen kunnen verbeteren."

De studenten van de Universiteit Leiden krijgen dan ook veel banen aangeboden bij Nederlandse bedrijven. Heel veel interessants zit er niet tussen, vindt Jesper van Engelen, ook student aan de Universiteit Leiden. "Vaak gaat het om bedrijven die van klanten horen dat ze iets met kunstmatige intelligentie doen, maar zelf niet goed weten waar ze naar op zoek zijn."

Volgens Holger Hoos, hoogleraar Machine Learning aan de Universiteit Leiden en een van de drie initiatiefnemers van CLAIRE, zou het een slechte zaak zijn als de braindrain aanhoudt. "Wij zullen kunstmatige intelligentie op zeer grote schaal gaan gebruiken. Maar moet die technologie wel worden gebruikt als het alleen uit China of de VS komt? Ik ben er niet zeker van dat daar de focus ligt op het verantwoord gebruik dat wij in Europa nodig vinden."

Tegenwicht

Een Europees wetenschappelijk topinstituut zou tegenwicht kunnen bieden aan de braindrain naar de VS. De initiatiefnemers zien daarbij als voorbeeld het wereldwijd gerespecteerde CERN voor nucleair onderzoek. "Dat waar de AI-gemeenschap slecht in blijkt te zijn, is de natuurkundigen wel gelukt: als één gemeenschap opereren en naar buiten treden," zegt Hoos.

Daarbij moet wel worden bedacht dat de computerwetenschap nog jong is, AI al helemaal. En dynamisch bovendien; er verandert heel veel, heel snel. Dat heeft voor- en nadelen, zeggen de studenten. "Bij Rijkswaterstaat werken nu bijvoorbeeld veertig mensen die beelden analyseren en kijken of er gaten in de weg zitten", vertelt student Vinkhuijzen. "Met beeldherkenning gebeurt dat straks automatisch. Dan raken die mensen waarschijnlijk wel hun baan kwijt."

Maar bijvoorbeeld zelfrijdende auto's kunnen juist ook een heel goede invloed op de maatschappij hebben, denkt zijn studiegenoot Van Engelen. "Die kunnen ervoor zorgen dat mensen dagelijks minder arbeid hoeven te leveren. Het geld dat daarmee wordt bespaard komt, als alles goed wordt verdeeld, uiteindelijk weer terug bij die mensen."

De regeling van Shell met de Belastingdienst dat het bedrijf geen belasting hoeft af te dragen over dividend, is in strijd met de Europese regels tegen oneerlijke concurrentie. Dat zegt PvdA-Europarlementariër Paul Tang in Trouw.

Hij gaat aan de Europese Commissie vragen stellen over deze route om belasting te ontwijken. De constructie doet volgens Tang denken aan de voordelige belastingconstructies waarvoor Apple, Amazon en Starbucks eerder miljoenenboetes kregen opgelegd. Hij spreekt over staatssteun die niet is toegestaan.

De deal tussen olie- en gasmaatschappij Shell en de Belastingdienst werd in 2005 gesloten. Via het Britse Kanaaleiland Jersey zou de afgelopen dertien jaar ruim 45 miljard euro aan dividend aan aandeelhouders zijn uitgekeerd, waardoor de Nederlandse staat 7 miljard euro misliep.

De constructie werd in het leven geroepen om aandeelhouders van een van de twee moedermaatschappijen van het huidige Royal Dutch Shell tevreden te houden. Die fusie zou de Britse aandeelhouders een veel lagere winstuitkering opleveren omdat er hier belasting over moest worden betaald.

Shell noemde op NPO Radio 1 de constructie eerder volgens de regels. President-directeur Marjan van Loon sprak van stemmingmakerij. "We wilden van Shell in 2005 één bedrijf maken met het hoofdkantoor in Den Haag. Dat leidde wel tot een probleem voor onze Britse aandeelhouders, want die moesten opeens dividendbelasting gaan betalen."

Om de razendsnelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie in goede banen te leiden, zijn een gemeenschappelijk Europees laboratorium en veel investeringen nodig, zeggen wetenschappers. Alleen op die manier kan Europa het hoofd bieden aan de koplopers: de Verenigde Staten, Canada en China.

Ruim 150 prominente wetenschappers uit meer dan twintig landen willen met deze oproep Europese beleidsmakers ertoe bewegen flinke stappen te zetten. Want Europa loopt achter wat betreft investeringen in talent, onderzoek, technologie en innovatie op het gebied van AI (Artificial Intelligence: kunstmatige intelligentie). De wetenschappers pleiten voor het oprichten van CLAIRE (Confederation of Laboraties for Artificial Intelligence Research in Europe).

China lanceerde vorig jaar een ontwikkelingsplan met als doel: een koppositie op het gebied van AI in 2030. In de Verenigde Staten investeren tech-giganten als Apple, Google, Facebook en Amazon vele tientallen miljarden in AI. De bedrijven nemen complete onderzoeksgroepen over van universiteiten.

De wetenschappers zien met lede ogen aan hoe wetenschappelijk talent wordt verleid door Amerikaanse bedrijven. "De tech-giganten bieden studenten ideale omstandigheden; grote hoeveelheden data om mee te werken en computerkracht waar wij op universiteiten alleen maar van kunnen dromen", zegt Holger Hoos, hoogleraar Machine Learning aan de Universiteit Leiden en een van de initiatiefnemers van de oproep.

Kijk hier voor zijn uitleg.

De wetenschappers die de oproep ondertekenen, zien het Europees wetenschappelijk instituut CERN als voorbeeld. Dat instituut voor nucleair onderzoek is wereldwijd gezaghebbend. De natuurkundigen die ervoor werken hebben een gezamenlijk doel. CLAIRE als equivalent voor kunstmatige intelligentie zou vooral een publiek belang moeten dienen en verantwoording moeten afleggen aan datzelfde publiek.

Eigen Europees wetenschappelijk onderzoek naar kunstmatige intelligentie is noodzakelijk om controle te kunnen blijven houden, vinden de wetenschappers. Wetgeving alleen is niet genoeg. "We kunnen het bedrijven verbieden om data van klanten te verzamelen en te gebruiken op een manier waar wij moeite mee hebben. Dat kan allemaal," zegt Hoos. "Maar het is verraderlijk, want veel AI, zelfs voor experts, zit in een black box. En als wij zelf niet in staat zijn om die black box te bouwen, is het zeer moeilijk om te zien wat er binnenin gebeurt."

De oproep wordt gesteund door internationale topwetenschappers. "Wij vinden het goed dat Europese onderzoekers zich verenigen en menselijke waarden voorop willen stellen", zeggen wetenschappers Michèle Sebag en Marc Schoenauer van de Université Paris-Sud bijvoorbeeld.

Professor Boi Faltings van het Zwitserse Federale Instituut voor Technologie vindt het belangrijk dat het onderzoek naar AI zich naar Europa verplaatst, omdat er dan meer rekening wordt gehouden met privacy. "Nu wordt AI op andere plekken gemaakt en dient het vaak commerciële en militaire belangen", zegt hij, waarmee hij doelt op de Verenigde Staten en China.

En uiteindelijk is het zo dat de mens verantwoordelijk is voor de rol die kunstmatige intelligentie krijgt in de samenleving, stelt de prominente Spaanse wetenschapper Ramon López de Mántaras. "Machines moeten onze medestanders worden, niet onze tegenstanders."

De Europese Commissie lanceerde in april een plan en wil 20 miljard reserveren voor het versterken van kunstmatige intelligentie in de EU. Deze week werd een expertgroep gelanceerd die een Europese strategie voor AI moet gaan uitstippelen. Het kan volgens de oproep een mooi begin zijn van het oprichten van CLAIRE.

Voor Nederland is bij de verdere ontwikkeling een bijzondere rol weggelegd, zegt de Duitse hoogleraar Hoos, die voordat hij naar Leiden kwam twintig jaar in Canada werkte. "Binnen Europa hebben Duitsland en Frankrijk grote eigen belangen. Kleinere landen voelen zich nog weleens door hen buitengesloten. Die bezwaren gelden niet voor Nederland, dat bovendien kan bogen op een reputatie van neutraliteit, betrouwbaarheid en bereidheid tot samenwerking."

Op het gebied van AI boksen we ver boven onze gewichtsklasse, gaat Hoos verder. "Duitsland en Frankrijk zijn groot en belangrijk, maar liggen niet heel ver voor op ons. Nederland kan een speler van gelijke grootte worden, als het tenminste lukt om talent aan ons te binden."